Prijsuitreiking voor Groenste Project in de Achterhoek

De Bomenstichting Achterhoek (BSA) deelt elk jaar, ter gelegenheid van de nationale Boomfeestdag, een prijs uit voor “Het Groenste Project in de Achterhoek” van het afgelopen jaar.

Deze prijs, bestaande uit een boom naar keuze van zo’n € 125,- gaat afwisselend naar een organisatie, particulier, landgoed of gemeente, die naar het idee van de BSA een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan de natuur.

Deze keer viel Landgoed Het Hoenderbosch in de prijzen, in het buitengebied van Westendorp in de gemeente Oude IJsselstreek. 

(https://www.landgoedhethoenderbosch.nl/)

De keuze werd een Walnotenboom, en de BSA reikte deze prijs afgelopen zaterdag uit, met een woordje van voorzitter Jaap Cannegieter.

In 2007 legden eigenaar Bert Bruil en zijn dochters Saskia en Karine dit nieuwe landgoed aan, met de bedoeling het terug te geven aan de natuur. Ook zijn kleinkinderen Mirthe (10) en Tim (8) helpen al actief mee bij het planten van bomen.

Dit inmiddels al flink gegroeide natuurgebied vormt een onderdeel van een groter geheel, als schakel in de ecologische verbindingszone.

Inmiddels zijn een poel twee nieuwe bosgebieden aangelegd, tevens werd een deel van de bodem afgeschraapt om te verschralen en zo de zaadbanken de kiemingscondities te bieden voor wilde planten. Heidestruiken zijn al opgekomen en in 2019 kwamen ook al de eerste orchideeën tevoorschijn, zoals de wespenorchis.

Tevens wordt sinds 2017 om de twee jaar, volgens de richtlijnen van de vereniging SOVON,  geïnventariseerd welke vogels het gebied intussen al hebben gevonden, en dat is verbluffend: al zo’n 29 soorten, waaronder:

Fazant, Meerkoet, Koekoek, Steenuil, 3 spechtensoorten, Witte Kwikstaart, Winterkoning, Roodborsttapuit, Zanglijster, Bosrietzanger, Tuinfluiter, Zwartkop, Tjiftjaf, Fitis, Goudhaan, Glanskop, Boomklever, Boomkruiper, Ekster, Zwarte Kraai, Spreeuw, Vink en Putter en nog veel meer!

Voor dit zeer te prijzen initiatief werd de BSA Bomenprijs 2022 toegekend aan Landgoed Het Hoenderbosch: het realiseren van deze parel als bijdrage aan de natuur voor de lange termijn!

(Eerdere jaarlijkse Bomenprijzen deelde de BSA uit aan o.a: Gemeente Oost Gelre, Gemeente Berkelland, Historische buitenplaats De Wildenborch, Gemeente Doetinchem en Coöperatie ‘Land van Ons’).

BERGIEP - Ulmus glabra ‘Cornuta’

Als ik de naam ‘duiveltjesiep’ lees, word ik nieuwsgierig naar de boom die deze bijzondere bijnaam draagt. Het blijkt de bergiep of ruwe iep te zijn. Maar waarom noemt men hem zo…?

Kenmerkend voor de typische wilde vorm van de bergiep is dat de bladeren -vooral de schaduwbladeren- meer dan één punt kunnen vormen. Die meerpuntige bladeren zijn overal aan de boom te vinden waardoor hij deze aparte bijnaam kreeg. Vaak worden drie of vier punten gevormd, maar het kunnen er ook (maximaal) negen zijn.

De variëteitsnaam 'Cornuta' (de gehoornde) is ontstaan omdat de bladpunten aan de buitenzijde vaak langer zijn dan de centrale punt wat het beeld oproept van een 'hoorn'.

In Duitsland noemt men hem ook wel eekhoorniep.

Monumentale duiveltjesiep in Utrecht. (Foto: © Madelinde Tellegen)

In alle andere kenmerken verschilt de duiveltjesiep niet van de wilde vorm van de bergiep. Hij kan 35 tot 40 m hoog worden, de kroon is breed uitgespreid, de bladeren zijn groot, breed elliptisch, aan de bovenzijde ruw, ook de vruchten zijn relatief groot en bijna cirkelvormig. De in Nederland autochtone bergiep behoort tot het geslacht Ulmus. Vóór de bladontwikkeling verschijnen in februari-maart de bruinviolette bloemen. De vruchten, gevleugelde nootjes, worden door de wind verspreid.

Een van de grootste bergiepen van Nederland is in 1840 geplant en staat in Utrecht in het Zocherpark achter het Centraal Museum. Hij is 36 m hoog en heeft een stamdiameter van 1,80 m. De dikke stam bestaat uit drie losse iepen die in één plantgat gezet zijn waardoor de stamomvang op 1,30 meter hoogte ruim 5,70 meter is. Het is de oudste wych-iep (of Schotse iep) van het land, en heeft de grootste diameter. De boom is aangetast door de parasitaire iepenbuisjeszwam. Daarom is de brede kroon voor de veiligheid diverse malen fors gesnoeid. In de huidige staat vormt deze veteranenboom geen gevaar.

Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Testen Wintereik

Vanwege de verwachte toenemende droogtestress in Nederland is er een toenemende interesse in de wintereik. De wintereik (Quercus petraea) is een inheemse boomsoort in Nederland die minder algemeen is dan de erop lijkende zomereik (Q. robur). Hij is goed te herkennen aan de langere bladsteel en het regelmatig gelobde blad. Beide eikensoorten hebben een belangrijke rol in het voedselweb van het bos. De wintereik kan op armere gronden groeien en is minder droogtegevoelig dan de zomereik.

Welke herkomsten van wintereik zijn beter bestand tegen klimaatverandering: onze eigen autochtone populaties of herkomsten uit België of Frankrijk? En welke opstanden produceren de mooiste en grootste bomen? Om deze vragen te beantwoorden legt het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) in samenwerking met Staatsbosbeheer proeven aan met wel 32 verschillende herkomsten van de wintereik.

In de wintereikenproeven staan boompjes opgekweekt van eikels die geoogst zijn uit oude Nederlandse eikenbossen. Deze staan tussen boompjes uit België, Duitsland, Frankrijk en zelfs een herkomst uit Oostenrijk. Samen groeien ze op onder vergelijkbare omstandigheden, zodat er uiteindelijk bepaald kan worden welke herkomsten onder Nederlandse omstandigheden goed groeien. De bomen worden de eerste 20 jaar regelmatig gemeten. Als eerste wordt de overleving en het tijdstip van bladuitloop beoordeeld. Stamvorm, hoogte en diametergroei kan pas beoordeeld worden als de bomen ouder zijn. Aangezien ook de bodem van belang is, wordt de proef zowel op een armere zandbodem in Amerongen aangelegd als op een rijkere oude akker in Drenthe. Drie vergelijkbare proeven worden ook in België aangelegd door het INBO (Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek). Om de bomen zoveel mogelijk de kans te geven om ongestoord op te groeien, zijn beide proefvelden omrasterd. Zo worden de boompjes beschermd tegen vraat en veegschade van reeën.

Bron: Wur.nl/ NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Toekomst Paardenkastanje in Nederland

De afgelopen twee decennia is het aantal aangetaste en afgestorven kastanjebomen door de kastanjebloedingsziekte toegenomen. Toch blijkt uit onderzoek door Wageningen University & Research dat de paardenkastanje toekomst heeft in Nederland. Met een speciaal ontwikkelde methode hebben de onderzoekers een grote en diverse collectie kastanjes gescreend op gevoeligheid voor de bacterie die de kastanjebloedingsziekte veroorzaakt.

De bomen werden kunstmatig met de bacterie geïnfecteerd waarna de symptoomontwikkeling in het jaar erna werd gevolgd. Daarbij blijkt dat er grote verschillen in gevoeligheid voor de kastanjebloedingsziekte bestaan tussen kastanjes onderling.

Een aantal minder bekende soorten heeft er duidelijk minder last van. Nog belangrijker is dat er ook tussen individuen van één soort duidelijke verschillen zijn waargenomen; zelfs binnen de zeer gevoelige gewone paardenkastanje blijken individuen voor te komen die duidelijk minder gevoelig zijn voor deze ziekte.

Bron: Wageningen University & Research via NatuurNetNieuws, uitgave van platform

GROEN!natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Onze naam “Bomenstichting Achterhoek” zou de indruk kunnen wekken dat we ons alleen met het voorkómen van het kappen van bomen bezighouden.

Dat is echter zeker niet het geval. De statuten van onze stichting zijn veel ruimer, omdat bomen niet een geïsoleerde positie innemen maar ten dienste staan en afhankelijk zijn van thema’s als biodiversiteit, klimaat, water, leefomgeving. Ook bedreiging door allerlei gevaarlijke stoffen en activiteiten in de omgeving spelen een rol.

Verschillende mensen zijn voor onze stichting aan het werk om de natuur te beschermen; zowel bestuursleden als adviseurs en contactpersonen. (Zie: https://bomenachterhoek.blogspot.com/p/over-de-stichting.html).

Zij overleggen met gemeenten, provincie, politici en collega-natuurbeschermingsorganisaties.

Wij werken het liefst aan de voorkant van processen door het geven van adviezen, het indienen van zienswijzen op nieuw beleid en wetgeving.

Echter ervaren wij helaas bij de politiek niet zelden te weinig werkelijke interesse in - en kennis van de natuur; ondanks het vele gebruik van populaire woorden als: “groen, duurzaam, klimaat, biodiversiteit”, etc..

Soms kunnen we daarom ook juridische procedures niet uitsluiten, zoals handhavingsverzoeken en/of bezwaarschriften of evt. zelfs een beroepsprocedure.

En hoewel onze medewerkers veel energie steken in hun eigen deskundigheidsontwikkeling, hebben wij toch soms bijv. meer zowel specialistische, juridische als ecologische deskundigheid nodig.

Dus hulp is welkom!

ANNA PAULOWNABOOM (Paulownia tomentosa)

De Anna Paulownaboom bloeit in mei met licht lilapaarse trompetvormige bloemen die aan de binnenzijde geel gestreept zijn. De bladeren die na de bloei verschijnen worden ontzettend groot: meer dan 30 cm lang en 15 cm breed. Ze zijn tegenoverstaand, breed-eirond en behaard en hebben een hartvormige voet.

Jonge takken zijn dik en ook viltig behaard (Tomentosa is Latijn voor ‘behaard’). Oudere takken worden kaal en zijn hol. Tussen augustus en oktober groeien er leerachtige, bruine eivormige doosvruchten aan de takken, die aan de onderzijde een spitse snavel hebben.

Rijpe vruchten splijten over de volle lengte open en laten een groot aantal kleine, gevleugelde zaden los. De lege zaaddozen blijven nog lang aan de boom hangen. Jonge planten zijn gevoelig voor vorst, maar een oudere boom is winterhard. Het hout wordt niet door insecten aangetast. Men maakt er onder andere kisten, klompen, meubels en muziekinstrumenten van.

De boom komt oorspronkelijk uit China. Volgens oud gebruik plantte men in China een zaadje van de boom bij de geboorte van een meisje.

De snelgroeiende boom ontwikkelde zich terwijl het meisje opgroeide. Als ze ging trouwen hakten familieleden de boom om en maakten er allerlei gebruiksvoorwerpen voor de bruidsschat van. Nog steeds wordt het hout zowel in China als in Japan veel gebruikt voor houtsnijwerk.

De boom is vernoemd naar de Russische vrouw van Koning Willem II, Anna Paulowna, die een voorliefde had voor bijzondere planten. In het buitenland wordt de boom daarom ook ‘prinsessenboom’ of ‘keizersboom’ genoemd.

Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

EUROPESE BOOM VAN HET JAAR 2023

De Poolse eik “Fabrykant” won de verkiezing met 45.718 stemmen en mag zich nu een jaar lang de Europese Boom van het Jaar noemen. De Slowaakse Drakeneik werd tweede met 18.198 stemmen. De bijna 250 jaar oude Markiezeneik op landgoed Amelisweerd (U)  kreeg 8.616 stemmen.

Soort: Gewone eik (Quercus Robur L). Leeftijd: 180 JAAR OUD. Regio: Łódź, Polen

    Koning der eiken in een zee van bloemen. (Foto links: Paulina Grzelak, foto rechts: Konrad Ciezki) 

Dit is een van de meest originele bomen in Polen, een symbool van levensduur en wijsheid. Zijn unieke vorm brengt bezoekers naar het park Klepacz in Łódź. Een van zijn takken is s-vormig en meer dan 20 meter lang. Zijn bladerdak reikt tot een indrukwekkende 33 meter hoogte. In het voorjaar staan de saffierweiden rond de eik vol met sneeuwpracht en Siberische pompoenen.

Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Hallenbossen

Een hallenbos wordt zo genoemd omdat de rijen dikke beukenstammen met het dichte bladerdak erboven het bos het aanzicht geven van een imposante hal of kathedraal, met pilaren en een gewelfd plafond. Onder het dichte bladerdak kan door gebrek aan licht en door concurrentie van de beukenwortels, weinig groeien.

Het is niet zo gek om van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus te lezen dat de Germanen hun heilige wouden hadden. Als je een beukenbos inloopt kun je het gevoel krijgen een kathedraal binnen te stappen. Stammen als zuilen. De sfeer is daar heel anders. Het licht is anders. Zelfs de akoestiek is anders. De beuken vangen zoveel licht dat er op de bodem nauwelijks iets wil groeien.

Zo'n bos wordt een Fagetum Nudum genoem, een naakt beukenbos.

Onze voorouders beschouwden de stille, door gedempt licht belichte beukenbossen als voorbeeld voor de middeleeuwse kathedralen. In de volksmond werden ze 'Heilige hallen' genoemd.

Bron: o.a. Bomenwereld.nl/ Trees for All/ NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

HERSTEL BOSSEN LANDGOED ZUYLESTEIN

Op Landgoed Zuylestein in Leersum is een groot deel van het monumentale bos beschadigd door heftig noodweer in 2021. Voor het herstel worden ruim 11.500 bomen geplant, verspreid over het landgoed. Trees for All werkt samen met bedrijfspartner Hotels for Trees aan het herstel van de bossen van het landgoed. Er wordt onder andere gewerkt aan het herstel van de bomenlanen van het sterrenbos op het landgoed. Een sterrenbos is een bos waarbij verschillende lanen vanuit één middelpunt naar de uiteinden lopen en zo een ster vormen. In de kenmerkende lanen komen 814 nieuwe beuken. 

Ook bosvakken die verloren zijn gegaan door de valwind worden hersteld. Daar komen nieuwe bomen van soorten die in deze omgeving thuishoren zoals beuk, gewone esdoorn, fladderiep, winterlinde, zomereik, hazelaar, tamme kastanje, haagbeuk, lijsterbes en Europese vogelkers.

Het hakhoutbos dat typerend is voor Landgoed Zuylestein heeft ook geleden onder de storm. Dit is bos dat eeuwenlang is gebruikt om hout te oogsten. Het hakhoutbos op het landgoed bestond vooral uit essen. Die bleken niet goed bestand tegen de essentaksterfte. Daarom worden er nu meerdere verschillende soorten aangeplant, zoals vuilboom, lijsterbes, wintereik, winterlinde en hazelaar.

Bron: Trees for All/ NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Galerijbossen

Galerijbossen zijn bossen die een corridor vormen langs rivieren of wetlands en voorkomen in landschappen die doorgaans weinig bosrijk zijn, zoals savannes. De groeiplaatsen van deze bossen onderscheiden zich van de omliggende landschappen omdat ze bijvoorbeeld voedselrijker zijn of vochtiger en/of er minder grote kans op branden is.

Ze dienen als verspreidingsgang voor faunasoorten, waardoor dieren vrij kunnen bewegen in een door mensen gedomineerd landschap. Het draagt bij door zijn aaneengesloten bladerdak om de kruising van waterlopen naar een bepaald aantal soorten te vergemakkelijken, hetzij door het bladerdak (eekhoorns, kleine zoogdieren, insecten), hetzij via de talrijke stammen van dode of levende bomen die een 'brug' over de rivier vormen. In sommige regio's gebruiken avifaunasoorten de bossen niet alleen voor beweging maar ook voor foerageren en voortplanten.

De bossen zijn soms maar enkele meters breed, omdat ze afhankelijk zijn van het water waar ze langs liggen. Deze bossen zijn in verschillende delen van de wereld kleiner geworden, veroorzaakt door verschillende menselijke activiteiten, zoals de bouw van stuwen en dammen, die hebben geleid tot overstromingen en de natuurlijke stroom van water hebben verstoord. Ze zijn vanwege hun geringe breedte en lange grens zeer gevoelig.

Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

DE REGENBOOG BOOM - Regenboogeucalyptus (Eucalyptus deglupta).

 De schors van de Eucalyptus Deglupta bladdert op natuurlijke wijze af: de stukken die loskomen, brengen de onderste lagen van het hout aan het licht. De onderlaag bevat alle kleuren van de regenboog: oranje, paars, roze, blauw…

Wat een droom om ooit door een bos vol regenboogbomen te lopen. De bomen zijn niet alleen qua kleur ware kunstwerkjes, maar ook qua grootte. Ze worden zo’n 75 meter! Dat moet een prachtig gezicht zijn.

Helaas wordt de regenboogboom veelvuldig gekapt voor het produceren van papier. De boom groeit in de tropische bossen van de Filipijnen en is niet bestand tegen vorst.

Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl