Tab's

maandag 28 oktober 2024

Jaarverslag en jaarrekening BSA 2023

Bomenstichting Achterhoek (BSA)

De BSA is opgericht op 7 oktober 2011, nadat de landelijke Bomenstichting in januari 2011 noodgedwongen de overgang heeft moeten maken naar een vrijwilligersorganisatie. Enkele contactpersonen van de landelijke Bomenstichting hebben toen het initiatief genomen tot het oprichten van de Bomenstichting Achterhoek, om zodoende als rechtspersoon te kunnen blijven fungeren. Op dit moment bestaat de BSA dus alweer 13 jaar! Helaas hebben we ons nog steeds niet overbodig kunnen maken; eerder het tegendeel..

Doelstelling en Statuten

De Stichting heeft statutair ten doel het bevorderen van zorg en aandacht en het in stand houden en verbeteren van de groene leefomgeving in de Achterhoek en de karakteristieke groene structuren van het landschap, met name gericht op bomen en de daarbij behorende biodiversiteit en ecosystemen. Ze tracht dit o.a. te bereiken door:

  • het adviseren en stimuleren tot behoud van bestaande bomen en her- en aanplanten van bomen en struiken;
  • betrokkenheid bij gemeentelijk en provinciaal bomenbeleid;
  • het stimuleren van registratie van monumentale bomen;
  • het adviseren en stimuleren van overheden bij het opstellen en uitvoering geven aan een adequaat bomenbeschermingsbeleid; 
  •  kennisoverdracht en ondersteunen van bewoners en belangengroepen bij het voorkomen van kappen en rooien van groen;
  • waar onvermijdelijk: het voeren van bezwaar- en beroepsprocedures;
  •  het stimuleren van aandacht en waardering van groen in de Achterhoek;

en voorts al hetgeen hiermee rechtstreeks of zijdelings verband houdt.

De focus van de BSA is dus ruimer dan bomen en planten en behelst ook biodiversiteit en het volledige ecosysteem met de voorwaarden om biodiversiteit en ecosystemen te behouden.

Het bestuur

De BSA heeft een vijfhoofdig bestuur. Bestuursleden zijn woonachtig in verschillende Achterhoekse gemeenten. Bestuursleden en een aantal door de BSA gemachtigde vrijwilligers en contactpersonen vervullen de functie van contactpersoon/aanspreekpunt naar diverse gemeenten. Daarnaast zijn enkele vrijwilligers door de BSA gemachtigd voor het uitvoeren van specifieke taken of projecten gericht op de doelstelling van de Stichting.

Natuurvisie 

De drijfveer voor de BSA is het ecocentrisme. Het is een wereldbeeld dat niet de mens (antropocentrisme) maar het ecosysteem in het centrum der dingen plaatst en de mens ziet als onderdeel van het ecosysteem. De mens staat niet boven de natuur, is geen eigenaar, de natuur is er niet om ons te dienen, we hebben geen recht op de natuur en we zijn als mens niet alleen normbepalend. Volgens dit wereldbeeld heeft de natuur intrinsieke waarde, een waarde op zichzelf. Er is sprake van zorgzaamheid en wederkerigheid: als wij goed voor de natuur zorgen dan zorgt de natuur ook goed voor ons. Dan levert ze ons schoon drinkwater, verkoeling, voedsel, schone lucht, gezondheid, welzijn, ontspanning, inspiratie en geluk. Bij alle initiatieven, plannen en projecten hoort dan de vraag “Wat is goed voor de natuur”? Wij nemen verantwoordelijkheid voor het gesprek, het actief de belangen van de natuur voor het voetlicht brengen, voor het opkomen voor de natuur en voor het bijdragen aan het proces waarin wordt gestreefd naar rechten voor de natuur. Omdat in het antropocentrische wereldbeeld, het wereldbeeld waarin we onze mensbelangen vooropstellen, de natuur steevast aan het kortste eind trekt; met nu als gevolg een ecologische crisis.

Werkwijze

De BSA streeft naar het realiseren van de doelstelling door het aangaan van het gesprek, participatie en het uitdragen van kennis en uitbrengen van advies aan de voorkant van processen, te weten bij beleidsvorming; de ontwikkeling van wet- en regelgeving en het inrichten van processen voor de bescherming van de natuur. Dit gebeurt op zowel gemeentelijk, provinciaal als landelijk niveau (in 2023 ministerie van LNV). Het opbouwen en onderhouden van een passend en effectief netwerk is daarbij van groot belang en daarin werd in 2023 ook weer geïnvesteerd. Er is regelmatig overleg met allerlei partijen en in een aantal gemeenten vindt structureel overleg plaats op ambtelijk niveau. De focus van de BSA ligt daarbij niet alleen op de bescherming van bomen maar, conform de statuten, ook op alles wat daarmee rechtstreeks of zijdelings verband houdt. Dat betekent dus ook de bescherming van dieren, planten en hun leefgebied. Zo kregen in 2023 de bescherming van het Gelders Natuur Netwerk/GNN (voorheen Ecologische Hoofd Structuur/EHS), de grotere houtopstanden en het juiste gebruik van bermen en het ecologisch bermbeheer, specifieke aandacht. Daar waar wet- en regelgeving voor de bescherming van de natuur wordt overtreden en geen andere effectieve optie voor handen is, wordt een handhavingsverzoek of een bezwaar ingediend bij het bevoegd gezag. Bezwaren van de Bomenstichting Achterhoek zijn 2023 meerdere keren door onafhankelijke Bezwaren Commissies gegrond verklaard.

Een selectie uit de activiteiten van 2023

·        In verschillende gemeenten (Doetinchem, Berkelland, Aalten) zijn in 2023 structureel aanvragen voor omgevingsvergunningen voor het kappen en rooien van bomen gevolgd en waar nodig is daarover in overleg getreden met de gemeente en/of met de Provincie Gelderland. Waar o.i. nodig hebben wij bezwaar ingediend. Dit alles vanuit het perspectief van behoud van het bomenbestand, landschappelijke en cultuurhistorische waarden, klimaatadaptie, soortenbescherming en behoud en versterking van biodiversiteit in het algemeen.

·       De BSA heeft geparticipeerd in een klankbordgroep georganiseerd door de Provincie Gelderland voor de reconstructie van de N315 waarbij bomen zijn gerooid. Door de gezamenlijke Bomengroepen is geadviseerd over behouden van bomen en op herplant zo gelijkwaardig mogelijk aan het verlies van bomen.

·       Enkele vrijwilligers en contactpersonen hebben namens de BSA in 2023 geparticipeerd in werkgroepen waaronder gemeentelijke biodiversiteitsgroepen. Zij zijn, samen met onze deskundigen en adviseurs, een grote steun voor ons!

·       Met de Provincie Gelderland is overleg gevoerd over de landbouw-passeerhavens langs de N318, tracé Varsseveld - Aalten.

·       In de gemeente Aalten zijn Informatieavonden bijgewoond over de centrumvisie van Dinxperlo en de BSA heeft daar advies uitgebracht over het groenvraagstuk. Eveneens heeft in die gemeente overleg plaatsgevonden met ambtenaren en projectontwikkelaar over het aantal en de soorten bomen in projectplannen. De nadruk is daarbij gelegd op de vuistregel 3-30-300 en aanplant van inheemse bomen. (Met deze vuistregel worden drie dingen gemeten: Eerst of je vanuit elke woning drie bomen ziet. Dan of 30% van een wijk in de schaduw van een boom valt. En daarna of er vanuit elke woning op 300 meter afstand een verkoelend parkje is).

·       Er is een zienswijze ingediend op het bouwplan op de locatie van de voormalige basisschool De Wegwijzer in Dinxperlo. In de centrumvisie uit 2020 werd dit terrein bestemd tot groen beweegpark voor alle leeftijden. Maar in het ontwerp dat in 2023 ter inzage werd gelegd was het groen ingeruild voor huizen, parkeerplaatsen en schuurtjes. De zienswijze van de BSA is niet door de gemeente overgenomen.

·       Samen met de Stichting Natuur en Milieu Aalten heeft de BSA een lijst opgesteld voor situaties waarin in het buitengebied de natuur versterkt kan worden. Dat betrof onder andere herstel van verdwenen bermen, het ontbreken van landschappelijk inpassing van gebouwen en het herstel van “uitgeklede” houtwallen.

·       In de gemeente Winterswijk is de BSA structureel geïnformeerd over plannen voor het kappen van laanbomen en de geplande herplant. Waar nodig is hierop gereageerd. 

·       Kapplannen voor gezonde bomen, o. a. vanwege “Herinrichting openbare ruimten” van de gemeente Lochem, zijn door de BSA nauwgezet gevolgd. Zo maakte de BSA o.a. bezwaar tegen de kap van 4 gezonde lei-Platanen op de Markt in Lochem, met positief resultaat. Met de gemeente Lochem werd tevens constructief contact gehouden over verdwenen bermen en het effect daarvan op de biodiversiteit.

·       In de gemeente Doetinchem is door de BSA in 2023 structureel overleg gevoerd met gemeenteambtenaren over beleid en uitvoering inzake bescherming van bomen, groenstructuren en biodiversiteit. Daarnaast is er overleg gevoerd met de Provincie Gelderland over Provinciale plannen met N-wegen en het spoor. Ook vond overleg plaats met het Geldersch Landschap & Kastelen/GLK.

·       De BSA heeft in 2023 regelmatig contact gehad met inwoners uit vrijwel alle Achterhoekse gemeenten m.b.t. het beantwoorden van vragen over wet- en regelgeving betreffende het kappen van bomen, over vitaliteit van bomen, over de bescherming van aanwezige soorten en over mogelijkheden om bomen/houtopstanden waarvoor kapplannen bestonden te behouden. Ook betrof dit soms illegaal gekapte of gerooide bomen/ houtopstanden. Veelal werd geadviseerd direct in overleg te treden met de juiste kanalen bij de Provincie of gemeente. Soms werd ondersteund bij het indienen van een zienswijze of in een bezwaarprocedure en waar o.i. nodig werden handhavingsverzoeken gedaan.

·       In de gemeente Berkelland heeft de BSA advies uitgebracht over de nieuwe Bomenverordening en het Bomenbeleidsplan en heeft, samen met enkele inwoners, de zienswijze ingesproken in de raadsvergadering. De door de BSA beoogde doelstelling om de reductie van herplant voor dode bomen te voorkomen is niet bereikt. B&W hebben toegezegd te zorgen voor een nauwkeurige registratie zodat over een jaar zichtbaar is hoeveel dode bomen, zowel gemeentelijk als particulier, zijn gekapt en wat het effect is van de afname van de herplantverplichting voor dode bomen. Waardering van de BSA is er voor enkele groene ambtenaren wat betreft de gevonden aansluiting van deze Bomenverordening bij de groenblauwe dooradering. (Met groenblauwe dooradering (GBDA) wordt het netwerk van de natuurlijke elementen in het agrarische landschap bedoeld. Dit netwerk bestaat zowel uit droge landschapselementen, zoals houtwallen, bomenrijen, kruidenrijke randen, als uit natte elementen, zoals sloten, beken met natuurlijke oevers en poelen). Op dat punt doet de bomenverordening dat wat nodig en is er aansluiting gerealiseerd met het biodiversiteitsplan van Berkelland.

·       De BSA participeerde in 2023 in een landelijk onderzoek/project van het ministerie van LNV gericht op het “Omgevingswet-proef” maken van houtopstanden in het landelijk gebied. Dit project is nog niet afgerond.

·       De BSA heeft deelgenomen aan een stakeholdersonderzoek van het ministerie van LNV en heeft daar de noodzaak en urgentie voor het meer centraal stellen van het natuurbelang binnen LNV voor het voetlicht gebracht. 

·       De BSA heeft informatiebijeenkomsten van de Provincie Gelderland bijgewoond over wijzigingen in de provinciale omgevingsverordening en heeft gereageerd op voorgenomen wijzigingen. Specifieke aandacht is daarbij uitgegaan naar het toevoegen van recreatie als kernkwaliteit voor de Achterhoek terwijl een kernkwaliteit een natuur- of landschappelijke waarde is en derhalve geen economische pijler van een gebied.

·       Stikstofdepositie, droogte, hitte en inwaaiende pesticiden laten hun sporen na op de natuur van de Achterhoek. Biodiversiteitsonderzoeken maken zichtbaar dat we het Gelders Natuur Netwerk (GNN) hard nodig hebben voor het voorkomen van verdere afname van de biodiversiteit. Het GNN is provinciale deel van het samenhangende netwerk van natuur met als doel de bescherming en herstel van natuur. Het heeft een zeer belangrijke verbindende functie voor flora en fauna en is van belang als leefgebied voor soorten, voor de dagelijkse verplaatsing van soorten en de genetische uitwisseling. De meeste GNN gebieden hebben ook aardkundige-, cultuurhistorische- en landschappelijke waarden en zijn uniek in de omgeving bijv. vanwege het instandgehouden reliëf. Omgevingswaarden als rust, stilte en donkerte zijn hier veelal aan verbonden voor de instandhouding. In deze gebieden geldt het “nee-tenzij” beschermingsbeleid.

·       In 2023 is, net als in 2022, regelmatig overleg gevoerd met gemeenten en Provincie Gelderland over de bescherming van het GNN in het kader van de vele nieuwe recreatieve routenetwerken in het kader van toeristische ambities. Gegraven recreatieve paden waren voor enkele natuurbeschermingsorganisaties waaronder de BSA aanleiding om handhavingsverzoeken in te dienen bij de Provincie en enkele gemeenten. De BSA maakt zich zorgen over de druk op deze gebieden, het ontbreken van wetenschappelijk onderzoek en voorkantsturing en regievoering door de Provincie Gelderland op gebiedsniveau. Wij blijven, net als in 2022 en 2023, hierover in gesprek met de Provincie en waar nodig ook met gemeenten.

·       Het Bomenkapmeldpunt is in 2017 door de BSA het leven geroepen om een indruk te krijgen hoeveel er gekapt wordt in ons land. Aanleiding voor dit meldpunt was de onduidelijkheid bij de Provincie Gelderland op het aantal gekapte bomen onder de Wet natuurbescherming. Hoewel met de vele meldingen geen exacte aantallen konden worden samengesteld gaf dit Meldpunt wel een indicatie dat nogal wat gemeenten en Provincies nog niet voldoende doordrongen zijn van de grote noodzaak van bomenbehoud o.a. inzake het klimaat en biodiversiteit. In 2023 had de website 111.083 unieke bezoekers en een aantal van 48.116 klikken. Hieruit blijkt dat het kappen van bomen mensen toenemend raakt. https://www.bomenkapmeldpunt.nl/

·        Op Twitter/X heeft de BSA + 2950 volgers. https://x.com/@bomenachterhoek

·        De BSA heeft in 2023 in voorkomende gevallen samengewerkt met o.a. de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC), Bomenstichting Zutphen, Vereniging Bomenbelang Bronkhorst en de Stichting Natuur & Milieu Aalten. Themagericht wordt kennis gedeeld met verschillende landelijke stichtingen. Ook maakt de BSA deel uit van het Landelijk Netwerk Bossen- en Bomenbescherming (LNBBB). https://bomenachterhoek.blogspot.com/2019/08/landelijk-netwerk-bossen-en.html). Gemeenschappelijk zorgpunt binnen dit netwerk is vooral de Bossenstrategie die sinds 2019 nog altijd in concept bestaat en dus nog steeds niet akkoord is bevonden door de Tweede Kamer. Inmiddels wordt in de praktijk wel als zodanig gehandeld. Het meest heikele punt is de ontheffingsvrije kaalkap van 0.5ha bos van de verbodsbepalingen uit de Wet Natuurbescherming. Hieraan is geen limiet verbonden, wat kan betekenen: 0,5ha kaalkap/ strookje bos vrijlaten en weer een volgende 0,5ha kaalkap. Hierdoor kunnen zogeheten ‘dambordbossen’ ontstaan. Maar ook het ruimtegebrek voor herplant is een punt van zorg. Vlaktekap heeft ook gevolgen voor het microklimaat in bossen en voor aanwezige soorten. Niet altijd is er sprake van alleen grote bosgebieden, waardoor 0,5ha kaalkap ook negatief kan uitpakken voor (beschermde) soorten in kleinere bosgebieden en houtopstanden.

·        Blijkens het aantal meldingen van inwoners was in 2023 het illegaal vernielen en doen verdwijnen van singels en houtwallen in verschillende gemeenten nog steeds niet tot staan gebracht. Dat laatste geldt overigens ook voor het verdwijnen van gemeentelijke bermen met als gevolg verlies aan biodiversiteit (waarmee overigens ook de ambitie van gemeenten tot natuurlijke bestrijding van de eikenprocessierups wordt belemmerd). Het was in 2023 voor de BSA aanleiding voor overleg met verschillende gemeenten. Naast het feit dat een enkele gemeente hierin helaas nog achterblijft, heeft de media-aandacht voor het grote belang van herstel van biodiversiteit er ongetwijfeld toe bijgedragen dat bij een aantal gemeenten de bereidheid tot handhaving bij niet-legale activiteiten, zoals bijv. ook “ongeregistreerd grondgebruik” inmiddels wel is toegenomen.


Door de jaren heen elke keer een strookje erbij ploegen.
Dit is zowel een economisch als een milieudelict.
Men geeft meer land op aan de RVO dan men heeft 
en ontvangt daar ook subsidie, dus gemeenschapsgeld, voor.
Om over de verdwenen biodiversiteit maar te zwijgen..


Dit is de situatie op het Ehringveld in de gemeente Oude IJsselstreek.
De berm is geheel ingenomen en men heeft zelfs een afrastering op de grens van de zandweg aangebracht! 
Wij hebben deze gemeente t/m het kadastrale nummer verstrekt, maar men weigert te reageren.
Zelfs op een Ingebrekestelling komt geen antwoord.
Daarom hebben wij deze zaak nu in behandeling gegeven aan de Ombudsman.

·       Al sinds een aantal jaren reikt de BSA jaarlijks vanwege nationale Boomfeestdag een prijs uit voor het Groenste Project van dat afgelopen jaar, dat in onze visie een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan de natuur. De prijs bestaat uit een boom naar keuze, voor een bedrag rond € 125,-. In 2023 heeft de BSA deze prijs toegekend aan het nieuwe landgoed het “Hoenderbosch” in Westendorp. Het betreft hier een gevarieerd opengesteld particulier natuurgebied in de gemeente Oude IJsselstreek, dat bestaat uit bos en nieuw aangelegde natuur waar voorheen landbouwgrond was. Het ligt in een ecologische verbindingszone waardoor het een schakel vormt tussen andere natuurgebieden. Het Hoenderbosch koos voor een Walnotenboom. https://www.landgoedhethoenderbosch.nl/.

De walnotenboom voor natuurgebied Het Hoenderbosch


Deskundigheidsbevordering bestuur en vrijwilligers

Bestuur en vrijwilligers en contactpersonen van de BSA houden hun deskundigheid op peil door samenwerking met ervaringsdeskundigen uit het veld (vogelaars, voormalig groene gemeenteambtenaren, boswachters, zoogdierdeskundigen, gebiedskenners etc.). Maar ook door deelname aan scholingsactiviteiten van o.a. Soorten.nl en de Open Universiteit. Relevante wet- en regelgeving op landelijk (Omgevingswet), provinciaal (Provinciale Omgevingsverordening) en gemeentelijk (bestemmingsplannen) gebied wordt zoveel mogelijk gevolgd. Er zijn deskundige vrijwilligers en wetenschappers beschikbaar voor het beoordelen van de vitaliteit van bomen. Wetenschappelijk onderzoek op actuele thema’s wordt onderzocht. Daarnaast worden symposia en congressen over natuurbescherming, wetgeving en actuele onderwerpen bijgewoond. Voorbeelden uit 2023 zijn de Dierckslezing over ontastbare waarde van bomen; het symposium bij de Wageningen Universiteit over “Burgers naar de rechter”; symposia van de Heimans-en Thijssestichting over natuurbescherming en recreatiedruk. Ook is weer deelgenomen aan de jaarlijkse cursus Bomenrecht en Bomenrechtspraak.


Financiën

De vrijwilligers en contactpersonen van de BSA ontvangen geen vergoeding en dragen zelf de kosten voor kantoorbenodigdheden, reiskosten, scholingskosten. Gebiedskennis en ervaringskennis wat betreft de natuurbescherming blijken in de praktijk niet altijd voldoende. Soms is het raadplegen van professionele deskundigheid, met de daarmee samenhangende kosten, onvermijdelijk. Vooral ecologische kennis werven blijkt een kostbare aangelegenheid.

Tevens zien wij ons soms genoodzaakt een zaak aan te spannen bij de rechtbank; wat ook een flinke kostenpost betekent.

Om die redenen heeft de BSA eerder sympathisanten benaderd met een verzoek om een donatie. Met het verbluffende resultaat van € 3818,36. Een bedrag waar bestuur en vrijwilligers heel blij mee zijn, waarvoor nogmaals hartelijk dank!


Jaarrekening

Saldo:

31-12- 2022 :     €1499,58     

31-12-2023  :     € 4367,12 

                        

Inkomsten 2023

 

Saldo            € 1499,58

Donaties sympathisanten

€ 3818,36

Dwangsom Oude IJsselstreek

€357,00

 

€ 5674,00

Uitgaven 2023                

Bankkosten

€164,87

Contributies en donaties

€84,00

Paskosten

€20,00

Bijdrage meldpunt bomenkap

€301,72

Secretariaatskosten

€240,33

Boom Groenste Project

€119,90

Boek: Bomenlanen

€20,00

Kosten bezwaar/beroep Oude IJsselstreek

€375,00

 

€ 1307,82

Saldo 31-12-2023 : €5674,00 - €1307,82

€ 4367,12