Bomenstichting Achterhoek (BSA)
De BSA is
opgericht op 7 oktober 2011, nadat de landelijke Bomenstichting in januari 2011
noodgedwongen de overgang heeft moeten maken naar een vrijwilligersorganisatie.
Enkele contactpersonen van de landelijke Bomenstichting hebben toen het
initiatief genomen tot het oprichten van de Bomenstichting Achterhoek, om zodoende
als rechtspersoon te kunnen blijven fungeren. Op dit moment bestaat de BSA dus
alweer 13 jaar! Helaas hebben we ons nog steeds niet overbodig kunnen maken;
eerder het tegendeel..
Doelstelling en Statuten
De Stichting heeft statutair ten doel het bevorderen van zorg en aandacht en het in stand houden en verbeteren van de groene leefomgeving in de Achterhoek en de karakteristieke groene structuren van het landschap, met name gericht op bomen en de daarbij behorende biodiversiteit en ecosystemen. Ze tracht dit o.a. te bereiken door:
- het adviseren en stimuleren tot behoud van bestaande bomen en her- en aanplanten van bomen en struiken;
- betrokkenheid bij gemeentelijk en provinciaal bomenbeleid;
- het stimuleren van registratie van monumentale bomen;
- het adviseren en stimuleren van overheden bij het opstellen en uitvoering geven aan een adequaat bomenbeschermingsbeleid;
- kennisoverdracht en ondersteunen van bewoners en belangengroepen bij het voorkomen van kappen en rooien van groen;
- waar onvermijdelijk: het voeren van bezwaar- en beroepsprocedures;
- het stimuleren van aandacht en waardering van groen in de Achterhoek;
en voorts al hetgeen hiermee rechtstreeks of zijdelings
verband houdt.
De focus van de BSA is dus ruimer dan bomen en planten en behelst
ook biodiversiteit en het volledige ecosysteem met de voorwaarden om
biodiversiteit en ecosystemen te behouden.
Het bestuur
De BSA heeft een vijfhoofdig bestuur. Bestuursleden zijn
woonachtig in verschillende Achterhoekse gemeenten. Bestuursleden en een aantal
door de BSA gemachtigde vrijwilligers en contactpersonen vervullen de functie van
contactpersoon/aanspreekpunt naar diverse gemeenten. Daarnaast zijn enkele
vrijwilligers door de BSA gemachtigd voor het uitvoeren van specifieke taken of
projecten gericht op de doelstelling van de Stichting.
Natuurvisie
Werkwijze
De BSA streeft naar het realiseren van de doelstelling door
het aangaan van het gesprek, participatie en het uitdragen van kennis en uitbrengen
van advies aan de voorkant van processen, te weten bij beleidsvorming; de
ontwikkeling van wet- en regelgeving en het inrichten van processen voor de
bescherming van de natuur. Dit gebeurt op zowel gemeentelijk, provinciaal als
landelijk niveau (in 2023 ministerie van LNV). Het opbouwen en onderhouden van
een passend en effectief netwerk is daarbij van groot belang en daarin werd in
2023 ook weer geïnvesteerd. Er is regelmatig overleg met allerlei partijen en in
een aantal gemeenten vindt structureel overleg plaats op ambtelijk niveau. De
focus van de BSA ligt daarbij niet alleen op de bescherming van bomen maar,
conform de statuten, ook op alles wat daarmee rechtstreeks of zijdelings
verband houdt. Dat betekent dus ook de bescherming van dieren, planten en hun
leefgebied. Zo kregen in 2023 de bescherming van het Gelders Natuur Netwerk/GNN
(voorheen Ecologische Hoofd Structuur/EHS), de grotere houtopstanden en het juiste
gebruik van bermen en het ecologisch bermbeheer, specifieke aandacht. Daar waar
wet- en regelgeving voor de bescherming van de natuur wordt overtreden en geen
andere effectieve optie voor handen is, wordt een handhavingsverzoek of een
bezwaar ingediend bij het bevoegd gezag. Bezwaren van de Bomenstichting
Achterhoek zijn 2023 meerdere keren door onafhankelijke Bezwaren Commissies
gegrond verklaard.
Een selectie uit de activiteiten van 2023
·
In verschillende gemeenten (Doetinchem,
Berkelland, Aalten) zijn in 2023 structureel aanvragen voor
omgevingsvergunningen voor het kappen en rooien van bomen gevolgd en waar nodig
is daarover in overleg getreden met de gemeente en/of met de Provincie
Gelderland. Waar o.i. nodig hebben wij bezwaar ingediend. Dit alles vanuit het
perspectief van behoud van het bomenbestand, landschappelijke en cultuurhistorische
waarden, klimaatadaptie, soortenbescherming en behoud en versterking van
biodiversiteit in het algemeen.
· De BSA heeft geparticipeerd in een
klankbordgroep georganiseerd door de Provincie Gelderland voor de reconstructie
van de N315 waarbij bomen zijn gerooid. Door de gezamenlijke Bomengroepen is geadviseerd
over behouden van bomen en op herplant zo gelijkwaardig mogelijk aan het
verlies van bomen.
· Enkele vrijwilligers en contactpersonen hebben namens
de BSA in 2023 geparticipeerd in werkgroepen waaronder gemeentelijke
biodiversiteitsgroepen. Zij zijn, samen met onze deskundigen en adviseurs, een
grote steun voor ons!
· Met de Provincie Gelderland is overleg gevoerd
over de landbouw-passeerhavens langs de N318, tracé Varsseveld - Aalten.
· In de gemeente Aalten zijn Informatieavonden
bijgewoond over de centrumvisie van Dinxperlo en de BSA heeft daar advies
uitgebracht over het groenvraagstuk. Eveneens heeft in die gemeente overleg
plaatsgevonden met ambtenaren en projectontwikkelaar over het aantal en de
soorten bomen in projectplannen. De nadruk is daarbij gelegd op de vuistregel
3-30-300 en aanplant van inheemse bomen. (Met deze vuistregel worden drie
dingen gemeten: Eerst of je vanuit elke woning drie bomen ziet. Dan of 30% van
een wijk in de schaduw van een boom valt. En daarna of er vanuit elke woning op
300 meter afstand een verkoelend parkje is).
· Er is een zienswijze ingediend op het bouwplan
op de locatie van de voormalige basisschool De Wegwijzer in Dinxperlo. In de
centrumvisie uit 2020 werd dit terrein bestemd tot groen beweegpark voor alle
leeftijden. Maar in het ontwerp dat in 2023 ter inzage werd gelegd was het
groen ingeruild voor huizen, parkeerplaatsen en schuurtjes. De zienswijze van
de BSA is niet door de gemeente overgenomen.
· Samen met de Stichting Natuur en Milieu Aalten
heeft de BSA een lijst opgesteld voor situaties waarin in het buitengebied de
natuur versterkt kan worden. Dat betrof onder andere herstel van verdwenen
bermen, het ontbreken van landschappelijk inpassing van gebouwen en het herstel
van “uitgeklede” houtwallen.
· In de gemeente Winterswijk is de BSA structureel
geïnformeerd over plannen voor het kappen van laanbomen en de geplande
herplant. Waar nodig is hierop gereageerd.
· Kapplannen voor gezonde bomen, o. a. vanwege “Herinrichting
openbare ruimten” van de gemeente Lochem, zijn door de BSA nauwgezet gevolgd. Zo
maakte de BSA o.a. bezwaar tegen de kap van 4 gezonde lei-Platanen op de Markt
in Lochem, met positief resultaat. Met de gemeente Lochem werd tevens constructief
contact gehouden over verdwenen bermen en het effect daarvan op de
biodiversiteit.
· In de gemeente Doetinchem is door de BSA in 2023
structureel overleg gevoerd met gemeenteambtenaren over beleid en uitvoering
inzake bescherming van bomen, groenstructuren en biodiversiteit. Daarnaast is
er overleg gevoerd met de Provincie Gelderland over Provinciale plannen met
N-wegen en het spoor. Ook vond overleg plaats met het Geldersch Landschap &
Kastelen/GLK.
· De BSA heeft in 2023 regelmatig contact gehad
met inwoners uit vrijwel alle Achterhoekse gemeenten m.b.t. het beantwoorden
van vragen over wet- en regelgeving betreffende het kappen van bomen, over
vitaliteit van bomen, over de bescherming van aanwezige soorten en over
mogelijkheden om bomen/houtopstanden waarvoor kapplannen bestonden te behouden.
Ook betrof dit soms illegaal gekapte of gerooide bomen/ houtopstanden. Veelal werd
geadviseerd direct in overleg te treden met de juiste kanalen bij de Provincie
of gemeente. Soms werd ondersteund bij het indienen van een zienswijze of in een
bezwaarprocedure en waar o.i. nodig werden handhavingsverzoeken gedaan.
· In de gemeente Berkelland heeft de BSA advies
uitgebracht over de nieuwe Bomenverordening en het Bomenbeleidsplan en heeft,
samen met enkele inwoners, de zienswijze ingesproken in de raadsvergadering. De
door de BSA beoogde doelstelling om de reductie van herplant voor dode bomen te
voorkomen is niet bereikt. B&W hebben toegezegd te zorgen voor een
nauwkeurige registratie zodat over een jaar zichtbaar is hoeveel dode bomen,
zowel gemeentelijk als particulier, zijn gekapt en wat het effect is van de
afname van de herplantverplichting voor dode bomen. Waardering van de BSA is er
voor enkele groene ambtenaren wat betreft de gevonden aansluiting van deze
Bomenverordening bij de groenblauwe dooradering. (Met groenblauwe dooradering
(GBDA) wordt het netwerk van de natuurlijke elementen in het agrarische
landschap bedoeld. Dit netwerk bestaat zowel uit droge landschapselementen,
zoals houtwallen, bomenrijen, kruidenrijke randen, als uit natte elementen, zoals
sloten, beken met natuurlijke oevers en poelen). Op dat punt doet de bomenverordening
dat wat nodig en is er aansluiting gerealiseerd met het biodiversiteitsplan van
Berkelland.
· De BSA participeerde in 2023 in een landelijk
onderzoek/project van het ministerie van LNV gericht op het
“Omgevingswet-proef” maken van houtopstanden in het landelijk gebied. Dit
project is nog niet afgerond.
· De BSA heeft deelgenomen aan een
stakeholdersonderzoek van het ministerie van LNV en heeft daar de noodzaak en
urgentie voor het meer centraal stellen van het natuurbelang binnen LNV voor
het voetlicht gebracht.
· De BSA heeft informatiebijeenkomsten van de Provincie
Gelderland bijgewoond over wijzigingen in de provinciale omgevingsverordening
en heeft gereageerd op voorgenomen wijzigingen. Specifieke aandacht is daarbij
uitgegaan naar het toevoegen van recreatie als kernkwaliteit voor de Achterhoek
terwijl een kernkwaliteit een natuur- of landschappelijke waarde is en derhalve
geen economische pijler van een gebied.
· Stikstofdepositie, droogte, hitte en inwaaiende
pesticiden laten hun sporen na op de natuur van de Achterhoek.
Biodiversiteitsonderzoeken maken zichtbaar dat we het Gelders Natuur Netwerk
(GNN) hard nodig hebben voor het voorkomen van verdere afname van de
biodiversiteit. Het GNN is provinciale deel van het samenhangende netwerk van
natuur met als doel de bescherming en herstel van natuur. Het heeft een zeer
belangrijke verbindende functie voor flora en fauna en is van belang als
leefgebied voor soorten, voor de dagelijkse verplaatsing van soorten en de
genetische uitwisseling. De meeste GNN gebieden hebben ook aardkundige-,
cultuurhistorische- en landschappelijke waarden en zijn uniek in de omgeving bijv.
vanwege het instandgehouden reliëf. Omgevingswaarden
als rust, stilte en donkerte zijn hier veelal aan verbonden voor de
instandhouding. In deze gebieden geldt het “nee-tenzij” beschermingsbeleid.
· In 2023 is, net als in 2022, regelmatig overleg
gevoerd met gemeenten en Provincie Gelderland over de bescherming van het GNN
in het kader van de vele nieuwe recreatieve routenetwerken in het kader van
toeristische ambities. Gegraven recreatieve paden waren voor enkele
natuurbeschermingsorganisaties waaronder de BSA aanleiding om
handhavingsverzoeken in te dienen bij de Provincie en enkele gemeenten. De
BSA maakt zich zorgen over de druk op deze gebieden, het ontbreken van wetenschappelijk
onderzoek en voorkantsturing en regievoering door de Provincie Gelderland op gebiedsniveau.
Wij blijven, net als in 2022 en 2023, hierover in gesprek met de Provincie en
waar nodig ook met gemeenten.
· Het Bomenkapmeldpunt is in 2017 door de BSA het leven geroepen om een indruk te krijgen hoeveel er gekapt wordt in ons land. Aanleiding voor dit meldpunt was de onduidelijkheid bij de Provincie Gelderland op het aantal gekapte bomen onder de Wet natuurbescherming. Hoewel met de vele meldingen geen exacte aantallen konden worden samengesteld gaf dit Meldpunt wel een indicatie dat nogal wat gemeenten en Provincies nog niet voldoende doordrongen zijn van de grote noodzaak van bomenbehoud o.a. inzake het klimaat en biodiversiteit. In 2023 had de website 111.083 unieke bezoekers en een aantal van 48.116 klikken. Hieruit blijkt dat het kappen van bomen mensen toenemend raakt. https://www.bomenkapmeldpunt.nl/
· Op Twitter/X heeft de BSA + 2950 volgers. https://x.com/@bomenachterhoek
·
De BSA heeft in 2023 in voorkomende gevallen
samengewerkt met o.a. de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC),
Bomenstichting Zutphen, Vereniging Bomenbelang Bronkhorst en de Stichting
Natuur & Milieu Aalten. Themagericht wordt kennis gedeeld met verschillende
landelijke stichtingen. Ook maakt de BSA deel uit van het Landelijk Netwerk
Bossen- en Bomenbescherming (LNBBB). https://bomenachterhoek.blogspot.com/2019/08/landelijk-netwerk-bossen-en.html). Gemeenschappelijk zorgpunt binnen dit netwerk is vooral
de Bossenstrategie die sinds 2019 nog altijd in concept bestaat en dus nog
steeds niet akkoord is bevonden door de Tweede Kamer. Inmiddels wordt in de
praktijk wel als zodanig gehandeld. Het meest heikele punt is de
ontheffingsvrije kaalkap van 0.5ha bos van de verbodsbepalingen uit de Wet
Natuurbescherming. Hieraan is geen limiet verbonden, wat kan betekenen: 0,5ha
kaalkap/ strookje bos vrijlaten en weer een volgende 0,5ha kaalkap. Hierdoor
kunnen zogeheten ‘dambordbossen’ ontstaan. Maar ook het ruimtegebrek voor
herplant is een punt van zorg. Vlaktekap heeft ook gevolgen voor het
microklimaat in bossen en voor aanwezige soorten. Niet altijd is er sprake van alleen
grote bosgebieden, waardoor 0,5ha kaalkap ook negatief kan uitpakken voor (beschermde)
soorten in kleinere bosgebieden en houtopstanden.
· Blijkens het aantal meldingen van inwoners was in 2023 het illegaal vernielen en doen verdwijnen van singels en houtwallen in verschillende gemeenten nog steeds niet tot staan gebracht. Dat laatste geldt overigens ook voor het verdwijnen van gemeentelijke bermen met als gevolg verlies aan biodiversiteit (waarmee overigens ook de ambitie van gemeenten tot natuurlijke bestrijding van de eikenprocessierups wordt belemmerd). Het was in 2023 voor de BSA aanleiding voor overleg met verschillende gemeenten. Naast het feit dat een enkele gemeente hierin helaas nog achterblijft, heeft de media-aandacht voor het grote belang van herstel van biodiversiteit er ongetwijfeld toe bijgedragen dat bij een aantal gemeenten de bereidheid tot handhaving bij niet-legale activiteiten, zoals bijv. ook “ongeregistreerd grondgebruik” inmiddels wel is toegenomen.
.JPEG) |
| Door de jaren heen elke keer een strookje erbij ploegen. Dit is zowel een economisch als een milieudelict. Men geeft meer land op aan de RVO dan men heeft en ontvangt daar ook subsidie, dus gemeenschapsgeld, voor. |
· Al sinds een aantal jaren reikt de BSA jaarlijks vanwege nationale Boomfeestdag een prijs uit voor het Groenste Project van dat afgelopen jaar, dat in onze visie een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan de natuur. De prijs bestaat uit een boom naar keuze, voor een bedrag rond € 125,-. In 2023 heeft de BSA deze prijs toegekend aan het nieuwe landgoed het “Hoenderbosch” in Westendorp. Het betreft hier een gevarieerd opengesteld particulier natuurgebied in de gemeente Oude IJsselstreek, dat bestaat uit bos en nieuw aangelegde natuur waar voorheen landbouwgrond was. Het ligt in een ecologische verbindingszone waardoor het een schakel vormt tussen andere natuurgebieden. Het Hoenderbosch koos voor een Walnotenboom. https://www.landgoedhethoenderbosch.nl/.
De walnotenboom voor natuurgebied Het Hoenderbosch
Deskundigheidsbevordering bestuur
en vrijwilligers
Bestuur en vrijwilligers en
contactpersonen van de BSA houden hun deskundigheid op peil door samenwerking
met ervaringsdeskundigen uit het veld (vogelaars, voormalig groene
gemeenteambtenaren, boswachters, zoogdierdeskundigen, gebiedskenners etc.).
Maar ook door deelname aan scholingsactiviteiten van o.a. Soorten.nl en de Open
Universiteit. Relevante wet- en regelgeving op landelijk (Omgevingswet),
provinciaal (Provinciale Omgevingsverordening) en gemeentelijk
(bestemmingsplannen) gebied wordt zoveel mogelijk gevolgd. Er zijn deskundige vrijwilligers
en wetenschappers beschikbaar voor het beoordelen van de vitaliteit van bomen. Wetenschappelijk
onderzoek op actuele thema’s wordt onderzocht. Daarnaast worden symposia en
congressen over natuurbescherming, wetgeving en actuele onderwerpen bijgewoond.
Voorbeelden uit 2023 zijn de Dierckslezing over ontastbare waarde van bomen;
het symposium bij de Wageningen Universiteit over “Burgers naar de rechter”; symposia
van de Heimans-en Thijssestichting over natuurbescherming en recreatiedruk. Ook
is weer deelgenomen aan de jaarlijkse cursus Bomenrecht en Bomenrechtspraak.
Financiën
De vrijwilligers en
contactpersonen van de BSA ontvangen geen vergoeding en dragen zelf de kosten
voor kantoorbenodigdheden, reiskosten, scholingskosten. Gebiedskennis en
ervaringskennis wat betreft de natuurbescherming blijken in de praktijk niet
altijd voldoende. Soms is het raadplegen van professionele deskundigheid, met
de daarmee samenhangende kosten, onvermijdelijk. Vooral ecologische kennis
werven blijkt een kostbare aangelegenheid.
Tevens zien wij ons soms
genoodzaakt een zaak aan te spannen bij de rechtbank; wat ook een flinke
kostenpost betekent.
Om die redenen heeft de BSA eerder sympathisanten benaderd met
een verzoek om een donatie. Met het verbluffende resultaat van € 3818,36. Een
bedrag waar bestuur en vrijwilligers heel blij mee zijn, waarvoor nogmaals
hartelijk dank!
Jaarrekening
Saldo:
31-12- 2022 : €1499,58
31-12-2023 : € 4367,12
Inkomsten 2023
Saldo € 1499,58 | |
Donaties sympathisanten | |
Dwangsom Oude IJsselstreek | €357,00 |
€ 5674,00 |
Uitgaven 2023
|
Bankkosten |
€164,87 |
|
Contributies
en donaties |
€84,00 |
|
Paskosten |
€20,00 |
|
Bijdrage
meldpunt bomenkap |
€301,72 |
|
Secretariaatskosten
|
€240,33 |
|
Boom Groenste
Project |
€119,90 |
|
Boek:
Bomenlanen |
€20,00 |
|
Kosten
bezwaar/beroep Oude IJsselstreek |
€375,00 |
|
|
€ 1307,82 |
|
Saldo 31-12-2023
: €5674,00 - €1307,82 |
€ 4367,12 |
