Bossen en bodems in zwaar weer

De Wetenschappelijke Klimaatraad signaleert dat bossen en bodems de laatste jaren extra hard worden geraakt door klimaatverandering én menselijk handelen. In de signalering 'Bossen en bodems in zwaar weer' zet het adviesorgaan voor de regering en het parlement op een rij wat er aan de hand is, welke gevolgen dit heeft voor klimaatbeleid. Ook worden denkrichtingen aangereikt over wat er gedaan kan worden om bossen en bodems beter te beschermen.

Tot voor kort kenden bossen en bodems wereldwijd gemiddeld een groei in de koolstofopname. De afgelopen jaren blijkt uit metingen dat bossen en bodems minder CO2 vasthouden. Met als dieptepunt 2023 en 2024: toen werd vrijwel geen koolstof opgenomen. Bossen en bodems lijken gevoeliger voor de stapeling van weersextremen dan eerst werd gedacht.

Meer informatie is te vinden in de signalering ‘Bossen en bodems in zwaar weer’. https://tinyurl.com/4n2bp9rp

Bron: Wetenschappelijke Klimaatraad en: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Wollemi pine

De Wollemi pine (Wollemia nobilis) is een van de zeldzaamste bomen ter wereld. In het wild groeien er hooguit honderd, in twee nauwe ravijnen in de Australische Blue Mountains. De Australische boswachter David Noble ontdekte ze in 1994 tijdens een trektocht in Natuurpark Wollemi, waarnaar de den is vernoemd.

Zulke rare naaldbomen hadden de boswachters en biologen van de Australische National Park and Wildlife Service nog nooit gezien. Maar paleobotanici kenden de boom wel, als fossiel: afdrukken die sterk leken op de Wollemi pine zijn gevonden in gesteenten van 80 miljoen jaar oud.

Foto: Stijn Kuiper

Onmiddellijk is er door de botanische tuin in Sydney een wereldwijd kweekprogramma gestart om de soort te behoeden voor uitsterven. Als een bosbrand of een ziekte de boom bedreigt, zijn er voldoende exemplaren op de wereld om de soort te laten voortbestaan.

De Hortus in Leiden heeft verschillende exemplaren. Het exemplaar in de Wintertuin is vermoedelijk de hoogste Wollemia nobilis in Nederland. De plant laat regelmatig mannelijke (hangende kegels) en vrouwelijke (bolronde kegels) bloeiwijzen zien.

Buiten staat een exemplaar dat van de warmte van de Tropische Kassen profiteert. Het is niet moeilijk om de Wollemi pine in leven te houden: alleen jonge exemplaren zijn gevoelig voor nachtvorst. Eenmaal aan de groei zijn het sterke bomen. In het wild kunnen ze wel veertig meter hoog worden.

Ook in de Achterhoek is de Wollemi pine te vinden: in Pinetum De Belten in Vorden:  https://www.pinetumdebelten.nl/

Bron: hortus leiden (https://hortusleiden.nl/) via NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Hoogste boom van Nederland

Van de Douglasspar in de tuin van Paleis Het Loo wordt beweerd dat hij met 49,75 meter de hoogste boom van Nederland is. Deze boom is inderdaad erg hoog en behoort tot de hoogste bomen van Nederland, maar de hoogste boom van Nederland is toch net iets hoger.

Hij staat in het Kroondomein, het is een Douglasspar uit 1911 en 51,10 meter hoog. Hij is geplant tijdens de regeerperiode van koningin Wilhelmina en daarmee een stille getuige van een eeuw Kroondomein Het Loo.

In de tijd van prins Hendrik werd er na bodemonderzoek voor gekozen om Douglassen, Lariksen en Amerikaanse eiken te planten op de rijkste groeiplaatsen van het landgoed. Onder andere het gebied De Heegde in Uddel. Het is dan ook geen toeval dat de hoogste boom van Nederland zich hier bevindt.

De Douglasspar is een Noord-Amerikaanse boomsoort en staat bekend om zijn snelle groei en indrukwekkende hoogte.

Bron: Kroondomein Het Loo; via NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN!natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

Benieuwd naar de hoogste boom ter wereld? Deze is te vinden in het Redwood National Park in de Amerikaanse staat Californië. De ‘Hyperion’, een kustmammoetboom bereikt een hoogte van meer dan 115 meter.

Hoe gaan de provincies om met de door de rechter vernietigde Gedragscode?

Op 14 september jl. verzonden wij onderstaand bericht aan alle provincies:

Betreft: Hoe gaat uw provincie om met de door de rechter vernietigde Gedragscode? 

Geachte Gedeputeerde Staten van alle provincies,

De rechtbank Arnhem heeft op 19 december 2024, op verzoek van de Stichting Natuurbelang Nederland, Stichting Comité Schone Lucht, Vereniging Leefmilieu, Stichting Mobilisation for the Environment, Stichting tot Behoud van het Schoorlse en Noord-Kennemerduinengebied, Stichting NatuurAlert Nederland, en Stichting Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe, de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer vernietigd en heeft bovendien vastgesteld dat schermkap, groepenkap en bodembewerking ruimtelijke ingrepen zijn waarvoor voorheen een ontheffing van de Wet Natuurbescherming gold.

Voorheen was schermkap boven 500 m2 wettelijk mogelijk door toepassing van het ministeriële goedkeuringsbesluit ‘Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer’.

In dit goedkeuringsbesluit heeft de minister groepenkap, schermkap en bodembewerking aangemerkt als ruimtelijke ingrepen, omdat er lokaal effect optreedt ten opzichte van de functionaliteit van het leefgebied van soorten.

De Gedragscode stelde voor deze handelingen aanvullende gedragsregels in. Materieel gezien worden deze handelingen dus gezien als ruimtelijke ingreep en niet als regulier bosonderhoud.

Sinds het per 1 januari 2024 opgaan van de Wet Natuurbescherming in de Omgevingswet, is derhalve een omgevingsvergunning vereist voor deze ruimtelijke ingrepen. 

Bovendien zijn een uitvoerig soortenonderzoek en mitigerende maatregelen vereist. Vastgesteld is dus, dat kaalkap vanaf 500 m2 direct gevolg heeft voor aanwezige soorten en derhalve de soortenbescherming in het geding is.

Intussen is gebleken dat in de Staten van de provincie Utrecht al wel vragen zijn gesteld hieromtrent.

In dat kader vragen wij u bij deze hoe uw provincie omgaat met de Omgevingswet voor wat betreft genoemde schermkap, groepenkap en bodembewerking waar dit sinds 19 december 2024 is toegepast.

Diverse ervaringen leren ons nl. dat een aantal provincies nog steeds volstaat met een melding, en zonder verdere voorwaarden toestemming verleent tot kap.

Vereist u rapporten m.b.t. Flora- en Faunaonderzoek, het soortenonderzoek en het gevolgde stappenplan (de gevolgde procedure) m.b.t. deze kapwerkzaamheden?

Zonder deze rapportage zijn deze kapwerkzaamheden immers illegaal? Handhaaft u? Legt u sancties op?

Bij voorbaat hartelijk dank voor uw reactie.

Met vriendelijke groet,

Bomenstichting Achterhoek,

mede namens: 

Stichting Natuurbelang Nederland, Stichting Comité Schone Lucht, Vereniging Leefmilieu, Stichting Mobilisation for the Environment, Stichting tot Behoud van het Schoorlse en Noord-Kennemerduinengebied, Stichting NatuurAlert Nederland, en Stichting Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe.

JAARVERSLAG en FINANCIEEL OVERZICHT 2024

Ook dit was weer een druk jaar voor de Bomenstichting Achterhoek (BSA). Na een periode waarin het klimaat, de biodiversiteit, het milieu in de meest brede zin en de bomen in het bijzonder zich mochten verheugen in een groeiende belangstelling, waaide er in 2024 weer een gure wind. Zeker de landelijke politiek, maar ook in de provincies en gemeenten zien we dat het nodig is om de aandacht voor natuur en leefklimaat scherp te houden. Want bij tegengestelde belangen blijkt de natuur zeer regelmatig uiteindelijk toch “het haasje”.

 

EEN SELECTIE UIT DE ACTIVITEITEN IN 2024                                                                                          

Het project “VAN WIE IS DE NATUUR?” met financiële ondersteuning van het DinamoFonds:                                       

In 2024 is wederom aandacht geschonken aan het project “Van wie is de natuur”. Het project gericht op voorkomen van natuuraantasting door recreatieve (mountainbike/mtb) routenetwerken in GNN en in houtopstanden in de Achterhoek. Net als in 2023 voerden we overleg met gemeenten, ecologen en de provincie Gelderland. Ook lieten we zelf ecologisch onderzoek verrichten naar de effecten van dergelijke routenetwerken op flora, fauna, bodem en omgevingswaarden. Daarnaast hebben we juridisch advies ingewonnen. Voor beide activiteiten hebben we gebruik gemaakt van een schenking van het DinamoFonds.  Het DinamoFonds heeft ons hiermee op geweldige wijze ondersteund. Iets waar we erg dankbaar voor zijn.

In het kader van bovenstaand project bestudeerden we telkens alle vergunningaanvragen, de ecologische onderzoeksrapporten, de geplande mtb-routes in GNN/bossen/houtopstanden die werden aangeleverd bij de aanvragen voor omgevingsvergunningen voor een mtb-route. We constateerden dat de formulering van de vergunningaanvraag door de initiatiefnemer veelal zodanig cryptisch was dat inwoners niet een juist beeld kregen van de aangevraagde vergunning.

Wat de ecologische onderzoeken betreft waren er ook in 2024 veel tekortkomingen. Hierover voerden we overleg met de betreffende gemeenten en de Omgevingsdienst. Volgens meerdere aanvragen die op grond van die natuuronderzoeken buiten behandeling werden gesteld en de eerst geweigerde vergunningen, deelden gemeenten de bevindingen van de BSA.    

·       We constateren bij meerdere Achterhoekse gemeenten toegenomen bewustzijn van de recreatiedruk en de gevolgen voor de natuur zoals de mtb-routenetwerken in GNN gebieden. De economische en politieke druk voor alsmaar meer mtb-routes blijft echter groot. We constateren bij de provincie Gelderland grote politieke ambities wat betreft recreatie in de Achterhoek. Het ontbreekt echter nog steeds aan een gedegen onderzoek naar effecten daarvan op natuur en landschap op gebiedsniveau. Na bestudering van veel omgevingsplannen (voorheen bestemmingsplannen) kunnen we vaststellen dat zowel de provinciale omgevingsvergunning van Gelderland als de gemeentelijke omgevingsplannen niet zijn toegerust om natuur adequaat te beschermen nu de recreatiedruk zo sterk is toegenomen en nog steeds toeneemt.  

·       Het project “Van wie is de natuur” hopen we in de loop van 2025 te kunnen afronden. De eindevaluatie zal in het jaarverslag van 2025 worden opgenomen.

Bescherming van bomen en houtopstanden   

·       Ook in 2024 bleven we contact houden met gemeenten en de Provincie. In een aantal gemeenten structureel en soms incidenteel.

·       De BSA heeft bezwaar gemaakt tegen het voorontwerp bestemmingsplan Steengroeve Museum in Winterswijk. Het bezwaar richt zich tegen de kap van bomen. De kap is ook in strijd met de toelichting op het plan waarin staat dat "bestaande houtwallen worden behouden en versterkt".

·       Van de gemeente Winterswijk is weer de jaarlijkse overzichtslijst ontvangen met te kappen laanbomen en de beoogde herplant (aantal en locatie). Nader overleg hierover heeft plaatsgevonden.  

·       De BSA heeft deelgenomen aan overleg over een nieuwe Bomenverordening voor de gemeente Aalten en heeft daarover adviezen uitgebracht o.a. over herplant, bescherming van bomen met een vergunningplicht voor bomen buiten de bebouwde kom grens. 

      De BSA heeft ingesproken op de beeldvormende raadsvergadering over een nieuw industrieterrein aan de Derde Broekdijk in Aalten. Hiervoor zal een bosje gekapt moeten worden. De procedure loopt nog. 

·       In Oost-Gelre was de BSA betrokken bij lokale initiatieven tot het behoud van bomen. Zo is in de gemeente Oost-Gelre een actieve Bomenwacht: een samenwerkingsverband tussen de gemeente en een groep enthousiaste vrijwilligers.

·       Samen met LochemGroen! behaalden we succes met het behoud van 4 karakteristieke leilindes op de Markt, die vanwege het nieuwe herinrichtingplan voor het stadscentrum zouden moeten verdwijnen, maar waarvan de noodzaak geheel ontbrak. In goed overleg kwam de gemeente Lochem terug op deze plannen.

·       In de gemeente Berkelland monitort de BSA de gevolgen van het afzwakken van de Bomenverordening in 2023 (verminderen herplant voor dode bomen, verhogen van diameter voor kapvergunningvrije bomen en een meldplicht i.p.v. een omgevingsvergunning voor dode bomen).

·       Vrijwilligers van de BSA volgden in verschillende gemeenten de aanvragen voor een kapvergunning (omgevingsvergunning) bij www.bekendmakingen.nl

Daar waar nodig werden documenten opgevraagd en werd in overleg getreden met het bevoegd gezag.

·       Met de gemeente Doetinchem waren we in overleg over ca. 300 bomen waarvoor een omgevingsvergunning is verleend (kapvergunning). De bomen waren in boomveiligheidsonderzoeken als niet vitaal geoormerkt, veelal door wisselende klimatologische omstandigheden. Er waren meer dan gemiddeld boomziekten. Er is in 2024 in aantal meer aangeplant dan gekapt maar wat groen volume betreft is er sprake van een zeer groot verlies. Ook de nazorg van herplant is aan de orde gesteld evenals de boombescherming door aannemers bij werkzaamheden. Veelal leidt bespreking hier tot een oplossing.

·       Met de gemeente Doetinchem werd meerdere keren gesproken over verstoring van rust in de bossen en beschermde natuurgebieden door recreatie. De aanvraag voor een omgevingsvergunning voor nieuwe mountainbike routes en de daaraan ten grondslag gelegde (kwalitatief onvoldoende) natuuronderzoeken voor flora en fauna en bodem zijn meerdere keren aan de orde gesteld door de BSA.   

·       We maakten in 2024 gebruik van het inspreekrecht in de raadsvergaderingen van enkele Achterhoekse gemeenten.

Participatie natuurbeheer activiteiten

·       De plaatselijke vertegenwoordiging van de BSA in Berkelland nam deel aan de actie “Meer bomen nu”. Een actie van Urgenda waarbij zaailingen die anders in het kader van natuurbeheer in de versnipperaar zouden belanden, werden verplaatst naar locaties waar de bomen gewenst zijn. In dit geval in gemeentelijke bermen.

·       De plaatselijke vertegenwoordiging van Berkelland werkte mee aan een natuurbeheerproject van Stichting Landschapsbeheer Gelderland in natuurgebied “Het Needse Achterveld”.

Versterken biodiversiteit

·       Het gaat niet goed met de biodiversiteit op het platteland. In de gemeentelijke bermen liggen kansen. Met ecologisch bermbeheer kan de biodiversiteit versterkt worden. Wat wegen zijn voor mensen zijn de bermen voor flora en fauna. Ecologisch bermbeheer is, mits goed uitgevoerd een welkom voor verloren gegane flora en fauna. Agrarisch gebruik van bermen belemmeren herstel van de biodiversiteit. Datzelfde geldt voor het structureel maaien van bermen met een zitmaaier. Hierdoor ontstaan de zogeheten “gazonbermen” zonder ecologische waarde. We dienden enkele keren een handhavingsverzoek in bij aantoonbaar niet-legaal agrarisch grondgebruik. We constateerden grote verschillen bij de Achterhoekse gemeenten wat betreft het al dan niet naleven van de wettelijke handhaafverplichting. 

Gedragscode soortenbescherming

·       We deden ervaring op met de “Gedragscode soortenbescherming (flora en fauna) van de Vereniging van Bos en Natuur Eigenaren (VBNE)” zoals op 17 augustus 2022 door het ministerie van LVVN vastgesteld en met de onduidelijkheden die hier onbedoeld in verweven waren. Bovendien deelden we de opvatting van collega natuurorganisaties dat de betreffende gedragscode niet toereikend was om de natuur voldoende te beschermen. Een belangrijke opsteker in 2024 was dan ook het feit dat de door meerdere collega- natuurbeschermingsorganisaties, zoals de Stichting Natuurbelang, Stichting NatuurAlert Nederland, Stichting Natuurvolgend Bosbeheer en de Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe aangespannen rechtszaak m.b.t. de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer werd gewonnen! In december heeft de rechtbank Gelderland de bezwaarmakers in het gelijk gesteld en het ministeriële goedkeuringsbesluit vernietigd. De rechtbank heeft gesteld dat de gedragscode niet voldoet aan de in de Wet natuurbescherming (Wnb) genoemde voorwaarden voor goedkeuring. Daarnaast werden door de rechtbank ook de onduidelijkheden zoals door de BSA geconstateerd bevestigd. De minister had de gedragscode niet mogen goedkeuren.

https://drimble.nl/regio/gelderland/arnhem/99830131/natuurorganisaties-krijgen-gelijk-in-rechtszaak-over-boskap.html

Participatie onderzoek

·       In 2024 werden de onderzoeksresultaten van het onderzoek van LVVN over de bescherming van houtopstanden buiten de bebouwde grens groter dan 10 are en meer dan 20 bomen op een rij bekend. De BSA was een initiator van dit onderzoek en heeft in het onderzoek geparticipeerd. De uitkomsten lijken een “compromis” tussen een scala aan standpunten hetgeen heeft geleid tot weinig stellingname in het onderzoeksrapport. Het resultaat is goed bruikbaar als kennisdocument over wettelijke bepalingen maar draagt o.i. niet wezenlijk bij aan een oplossing voor geconstateerde problematiek.  Overleg hierover met het ministerie van LVVN is nog gaande. 

Bomenprijs BSA

·       Onze jaarlijkse Bomenprijs, voor het volgens de BSA Groenste project van 2024, ging deze keer naar het Lindenarboretum in Winterswijk. De prijs houdt in: een boom naar keuze voor een waarde van € 125,-.  Niet verrassend is dat men koos voor een bijzondere Lindesoort! https://bomenachterhoek.blogspot.com/2025/03/de-prijs-voor-het-groenste-project-in.html

Adviesrol naar inwoners

·       De BSA werd in 2024 regelmatig door inwoners van de Achterhoek benaderd met vragen over wet- en regelgeving betreffende het kappen van bomen, over vitaliteit van bomen, over de bescherming van aanwezige flora- en fauna en over singels en houtwallen gemeentelijke bermen en waar natuurlijke beplanting verdween. Met het vervallen van de “aanhaakverplichting”, waardoor alle benodigde vergunningen voor projecten en plannen afzonderlijk kunnen worden aangevraagd bij of de provincie of de gemeente of het regionale Waterschap, zijn inwoners met het in werking treden van de Omgevingswet per 1 januari 2024 wat betreft de natuurbescherming in een waar doolhof beland.

 Gezien de politieke achtergrond van Twitter (nu X) zijn wij onlangs begonnen met het geleidelijk overgaan op BlueSky als sociaal mediaplatform. Echter, omdat veel overheden en een aantal voor ons relevante organisaties (nog) niet zijn overgestapt, maken wij in voorkomende gevallen nog wel gebruik van X, waar wij nog 2463 volgers hebben. De volgers op BlueSky groeien gestaag: inmiddels 180.

Het Bomenkapmeldpunt is in 2017 door de BSA het leven geroepen om een indruk te krijgen hoeveel er gekapt wordt in ons land. Aanleiding voor dit meldpunt was de onduidelijkheid bij de Provincie Gelderland op het aantal gekapte bomen onder de Wet natuurbescherming. Hoewel met de vele meldingen geen exacte aantallen konden worden samengesteld gaf dit Meldpunt wel een indicatie dat nogal wat gemeenten en provincies nog niet voldoende doordrongen zijn van de grote noodzaak van bomenbehoud o.a. inzake het klimaat en biodiversiteit. In 2024 had de website 146.200 pagina bezoek weergaven. Het Meldpunt is dus nog steeds actueel!

Tot slot

Ondanks het feit dat wij ervaren dat bij het publiek de bewustwording m.b.t. het belang van bomen en natuur in z’n algemeenheid toeneemt, blijft het toch moeilijk voldoende gemotiveerde mensen te vinden die zich willen en kunnen inzetten voor ons doel: namelijk het bevorderen van zorg en aandacht en het in stand houden en verbeteren van de groene leefomgeving in de Achterhoek en de karakteristieke groene structuren van het landschap en de daarbij behorende biodiversiteit en ecosystemen. En dat is hard juist nodig, vooral gezien het feit dat de Wet Natuurbescherming geleidelijk steeds meer wordt uitgekleed.

Financieel overzicht 2024:

Inkomsten:

  

Saldo 01-01-2024	4.367,12
Donaties	972,50
Voorschot Dinamofonds voor project: “Van Wie is de Natuur”	8.340,00
Identificatie	0,01
	€   13.679,63

 

Uitgaven:

Bankkosten	156,97
Contributies	50,00
Paskosten	20,00
Advocaatkosten project: “Van Wie is de Natuur”. Betaald uit voorschot Dinamo Fonds	3.493,88
Secretariaatskosten	63,03
Domeinregistratie	21,72
	€     3.805,60
Saldo 31-12-2024	9.874,03
	€   13.679,63

 

 

Reactie op: 'Uitkap van bosperceel is dunnen, kappen en verjongen tegelijk'. Groene Ruimte d.d. 03/06/2025

N.a.v. artikel: https://www.groeneruimte.nl/nieuws/265185/?b=250604

'Uitkap van bosperceel is dunnen, kappen en verjongen tegelijk'

Door: Leffert Oldenkamp, bosbouwer, 05 06 2025

"Klimaatslim bosbeheer" spant de kroon, waarbij iets in aanleg wordt opgezet dat nooit de bedachte doelen zal bereiken. Omdat de soortenkeuze en mengvormen gewoon niet bij elkaar passen (geen rekening gehouden met schaduw verdragende eigenschappen of lichteisen) en de gekozen boomsoorten aantoonbaar niet opgewassen zijn tegen de wisselende groeifactoren waarmee een boom nu eenmaal te maken krijgt.

Inmiddels ben ik afgeknapt op de pseudokennis van de Bosgroepen en van de vele organisaties die zich met het huidige bosbeheer bezighouden.

Dit artikel behandelt willekeurige kap van bomen waarbij de termen ‘dunning’ en ‘uitkap’ vallen. Over dunnen van bossen is dat nog niet zo gek, want onze bossen dienen meer of minder selectief te worden beheerd, waarbij overblijvende bomen in beginsel beter gaan groeien. Dat is de theorie, maar in de praktijk worden dunningen uitgevoerd zonder een duidelijk streefbeeld als einddoel. Het gaat meestal om een tijdelijk wensbeeld waarbij geen rekening wordt gehouden met de eisen die de voor de toekomst van belang zijn. Kortom bosbeheerders zijn meestal niet bezig met het einddoel, maar met een tijdelijk effect waarbij het beeld bepalend is en niet de kwaliteit van het bos.

Over uitkapbos kan ik het volgende toevoegen:

Het uitkap systeem is op de hellingbossen in midden Europa ontstaan op de overgangen van de verschillende bossystemen: eiken, beuken, Tanne (blauwspar) en fijnspar. In beginsel zijn die zones aan hoogte (temperatuur) gebonden, waarbij in de overgangszones op den duur mengvormen kunnen ontstaan. Schaduwverdragende soorten (Tanne, beuk) komen dan in de ondergroei tot ontwikkeling, waarbij de expositie (helling) in verband met zon van grote betekenis is. In Zwitserland hebben gerenommeerde houtvesters (nog vóór Prof. Leibundgut, die het systeem goed heeft beschreven) kans gezien om daarbij fraaie bossen te scheppen, door langjarig consequent selectief beheer. Onder meer door Prof. Becking is getracht (op Den Treek, waar we als student een zakcentje konden verdienen om metingen uit te voeren) dat in Nederland ook toe te passen. Maar een ideaal uitkapbos heeft hellingen en bepaalde boomsoorten nodig en komt in het vlakke Nederland niet van de grond. Hooguit dat er met veel moeite een tijdje een gemengd bos ontstaat, dat vrij spoedig in elkaar stort.

Het verschil tussen een gemengd bos in Nederland en een uitkapbos zit in de natuurlijke mogelijkheid om stamtalregulering toe te passen. In onze vlaktegewijze bossen moet je met al dan niet kleine verjongingsvlakken naast permanent dunnen van de werkelijke opstand aan de slag.

In een uitkapbos heb je een lange adem nodig waarbij je de diameter verdeling in de gaten moet houden. Je streeft daarbij naar veel dunnere bomen en relatief weinig dikke bomen, die dan wel heel oud gaan worden. Ook dan loopt het op de lange duur stuk, omdat je uitsluitend schaduw verdragende bomen overhoudt.

Op de hellingbossen kunnen dergelijke (uitkap)bossen honderden jaren oud worden. Waarbij het beeld vrij goed intact blijft. Dunning gebeurt dan vooral in de onderetage.

In onze bossen kunnen bossen ook oud worden, maar dan moet je vooral blijven dunnen in de bovenetage. Kenmerken van vlaktegewijze bosbeheer bij ons, regulering van diameters is in uitkapbossen aan de orde.

Bij dit alles is van belang dat je voor duurzaam beheer houtvoorraad en houtaanwas in de gaten moet houden. Bij ons doe je dat vlaktegewijs. In uitkapbossen doe je dat boomsgewijs (verdeling van diameters).

De samenstelling van onze bossen en de heersende leeftijden en omstandigheden daarbij maken het onmogelijk om uitkapbossen te maken in Nederland.

Je kunt wel voortdurende bezig zijn met kappen (uitdunnen of verjongingsvlakken maken) in onze bossen, maar dat heeft weinig met uitkapsystemen te maken. Bovendien moet je daarbij een richting inslaan waarbij een reëel bosbeeld in de toekomst overblijft.

Huidige bosbeheerders hebben geen idee waarmee ze bezig zijn als ze over uitkapbossen beginnen.

Wellicht roept deze uiteenzetting vragen op; dan gaan we het bos in!

Boom van het Jaar 2025

De 8e editie van de Nederlandse verkiezing van De Boom van het Jaar is gestart. De verkiezing maakt deel uit van de Europese verkiezing Tree of the Year. SBNL Natuurfonds selecteert sinds 2018 de Nederlandse inzending voor deze verkiezing. Tot en met 1 mei 2025 kan iedereen zijn favoriete boom met een verhaal aanmelden. Daarna kiest de vakjury per provincie één boom. Deze genomineerden worden 28 augustus 2025 bekendgemaakt en concurreren met elkaar in een landelijke stemronde.

Het draait niet om de dikste, mooiste of oudste boom, maar om markante bomen met een bijzonder verhaal. Het kan gaan om een legende, een historisch verhaal of om een boom met een bijzondere waarde voor een dorp of stad. De boom die een natuurramp overleefde of waaronder al sinds mensenheugenis het dorpsfeest plaatsvindt. In de afgelopen jaren wonnen onder meer de Leidse Ginkgo Biloba, de Bredase Troeteleik en de Markiezeneik op het Utrechtse landgoed Amelisweerd deze eervolle titel.

Of je nu dorpsbewoner, stadsgenoot, kleine of grote gemeente, bewonerscomité, trotse provincie of vrijwillige snoeiploeg bent: iedereen en elke organisatie kan een boom aanmelden voor de Boom van het Jaar verkiezing. Uit alle provinciale en overzeese inzendingen kiest de deskundige Bomenjury de provinciale winnaars. In de nationale stemronde, waarin heel Nederland zijn stem kan uitbrengen, strijden deze provinciale bomen om de landelijke titel 'De Boom van het Jaar'.

Klik hier om een boom aan te melden: https://www.deboomvanhetjaar.nl/

Bron: NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl

De realiteit van Staatsbosbeheer

In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw legde Staatsbosbeheer de nadruk op recreatie en natuur, maar sinds een aantal jaren is ook de productiekant weer meer in de belangstelling komen te staan. “We zijn weer wat meer richting onze genen en ontstaansgeschiedenis gegaan”, zegt Hekhuis, afdelingshoofd Beheer en Productie van Staatsbosbeheer in 2019 op Nieuwsplatform De Bosbouw. 

De gevolgen van deze ommezwaai kunnen we met eigen ogen aanschouwen op landgoed Slangenburg. Met uitzondering van een aantal hectare rond het kasteel is Staatsbosbeheer bezig de Slangenburg om te vormen tot een productiebos. Dit betekent kaalkapvlaktes,  jonge aanplant in kokers, oranje gestipte bomen, aanplant van exotische naaldbomen zonder meerwaarde voor de biodiversiteit en het verdwijnen van oude bomen. Een zielloos bos van weinig ecologische- en belevingswaarde. 

Het hout uit de Slangenburg wordt deels geëxporteerd naar België waar het verwerkt wordt tot spaanplaat voor Ikea. Een groot deel wordt verwerkt tot biomassa waarvan de verbranding vervuilender is dan de stook van steenkolen. Dit zijn geen overgebleven takjes en bladeren van ‘duurzaam’ gekapte bomen zoals Staatsbosbeheer ons wil doen geloven. Dit zijn hele bomen die niet geschikt zijn als rondhout.

Uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer van 2 december 2022 naar het functioneren van Staatsbosbeheer blijkt dat de hoeveelheid geoogste biomassa sinds 2012 verdrievoudigd is en dat die hoeveelheid biomassa additioneel is op de gemiddelde oogst van 300.000 m3 rondhout per jaar.  

Er is een goed onderbouwd onderzoeksrapport verschenen over de biomassalobby en de belangenverstrengeling van Staatsbosbeheer.

https://klimaatcoalitie.org/biomassalobby-en-bomenkap-belangenverstrengeling-politiek-en-directeuren-staatsbosbeheer

Het is een lijvig rapport maar het loont al om de samenvatting te lezen.

Medewerkers van Staatsbosbeheer hebben met toestemming van de overheid biomassa BV’s (Energiehout BV en Bio Enerco BV) opgericht om het hout dat Staatsbosbeheer levert te verkopen als houtige biomassa voor biomassacentrales. De directeuren van deze BV’s werden geleverd door Staatsbosbeheer, die tevens vele nevenfuncties hebben bij organisaties die een financieel belang hebben in de biomassasector.

Staatsbosbeheer kapt onze bossen o.a. voor biomassaproductie die verstookt wordt in de biomassacentrales waarbij meer CO2 vrijkomt dan bij de stook van kolen. Staatsbosbeheer ontvangt naast de inkomsten voor hout en biomassa ook SNL subsidies voor het kappen van bos. Opa en oma mogen vervolgens een nieuwe boom betalen via stichting Buitenfonds en de (klein)kinderen mogen die nieuwe boom aanplanten via stichting Nationale Boomfeestdag. Staatsbosbeheer krijgt daarvoor via stichting Nationale Koolstofmarkt tegen betaling via stichting Buitenfonds CO2-compensatiecertificaten voor het aanplanten van die nieuwe boom.

Het is van groot belang om dit rapport onder de aandacht te brengen van zoveel mogelijk mensen en zo de ware agenda van Staatsbosbeheer onthullen. Verzet vanuit de samenleving is nodig om het tij te keren. Alleen op die manier kunnen wij de Nederlandse bossen beschermen. Voor elke boom die gekapt wordt maken de meeste van ons niet meer mee dat deze vervangen is door een volwassen exemplaar.

Er is geen tijd te verliezen..

Met vriendelijke groeten,

Comité Matiging Kapbeleid Slangenburg

Onze prijs voor het Groenste Project in de Achterhoek van 2024

Op woensdag 19 maart hebben wij onze jaarlijkse BomenPrijs uitgereikt voor het o.i. Groenste Project van het afgelopen jaar. Deze keer, welverdiend, aan de Stichting Lindenarboretum. 

Dit arboretum is gesticht en al vele jaren beheerd en onderhouden door vrijwilligers, wegens het opzetten, beheren, in stand houden en waar mogelijk uitbreiden van de grootste Europese collectie winterharde Lindebomen. 

Inmiddels tevens de officiële nationale collectiehouder voor de Linde!

https://www.lindearboretum.nl/

Overhandiging door onze voorzitter Jaap Cannegieter
aan dhr. Wouter Ribbers, voorzitter Lindenarboretum.

Boomwortels blijven groeien in de winter

Er werd algemeen aangenomen dat zowel de wortels als de stam van bomen stoppen met groeien in de herfst omdat het dan te koud wordt, en pas in de lente, als het warmer is, weer gaan groeien.

Nieuw onderzoek door wetenschappers van de Universiteit Antwerpen en Europese sijmpartners weerlegt deze aanname. Ze tonen aan dat houtachtige wortels blijven groeien tijdens de koudere maanden, zelfs wanneer de boomstam daar al mee gestopt is.

De onderzoekers verzamelden 2 jaar lang, van augustus tot maart, elke week wortels en microkernen in de stam van volwassen beuken en berken in bossen rond Brasschaat. Ze voerden ook een experiment uit met jonge beuken-, berken-, eiken- en espenbomen gekweekt in potten in Brasschaat, nabij Barcelona, en nabij Oslo, om te beoordelen of dezelfde bevindingen van toepassing waren in zowel het centrum als aan de randen van de Europese gematigde zone. In totaal werden 330 bomen bestudeerd en meer dan 1000 wortelmonsters verzameld.

Zoals verwacht stopte het hout in de stam met groeien in de herfst wanneer de bladeren vallen, maar het hout in de wortels ging de hele winter door met groeien, tot aan de volgende lente, wanneer de nieuwe bladeren zich ontvouwden. De houtgroei in de wortels gaat zelfs door als de bodemtemperatuur bijna tot nul daalt. Het groeipatroon in de wortels hangt niet af van de locatie, want de resultaten waren vergelijkbaar bij jonge bomen die in de herfst werden onderzocht in Spanje, België en Noorwegen.

De resultaten suggereren dat als de bodem niet bevroren is, herfst- en wintergroei van houtachtige wortels een gemeenschappelijk kenmerk is van bomen in de gematigde West-Europese zone. Meer informatie is te vinden in de publicatie 'No winter halt in below-ground wood growth of four angiosperm deciduous tree species' in Nature Ecology and Evolution.

Bron: Universiteit van Antwerpen/ en NatuurNetNieuws, uitgave van platform GROEN! natuurlijk: www.groen-natuurlijk.nl