Ook dit was weer een druk jaar voor de Bomenstichting Achterhoek (BSA). Na een periode waarin het klimaat, de biodiversiteit, het milieu in de meest brede zin en de bomen in het bijzonder zich mochten verheugen in een groeiende belangstelling, waaide er in 2024 weer een gure wind. Zeker de landelijke politiek, maar ook in de provincies en gemeenten zien we dat het nodig is om de aandacht voor natuur en leefklimaat scherp te houden. Want bij tegengestelde belangen blijkt de natuur zeer regelmatig uiteindelijk toch “het haasje”.
EEN SELECTIE UIT DE ACTIVITEITEN IN 2024
Het project “VAN WIE IS DE NATUUR?” met financiële ondersteuning van het DinamoFonds:
In 2024 is wederom aandacht geschonken aan het project “Van wie is de natuur”. Het project gericht op voorkomen van natuuraantasting door recreatieve (mountainbike/mtb) routenetwerken in GNN en in houtopstanden in de Achterhoek. Net als in 2023 voerden we overleg met gemeenten, ecologen en de provincie Gelderland. Ook lieten we zelf ecologisch onderzoek verrichten naar de effecten van dergelijke routenetwerken op flora, fauna, bodem en omgevingswaarden. Daarnaast hebben we juridisch advies ingewonnen. Voor beide activiteiten hebben we gebruik gemaakt van een schenking van het DinamoFonds. Het DinamoFonds heeft ons hiermee op geweldige wijze ondersteund. Iets waar we erg dankbaar voor zijn.
In het kader van bovenstaand project bestudeerden we telkens alle
vergunningaanvragen, de ecologische onderzoeksrapporten, de geplande mtb-routes
in GNN/bossen/houtopstanden die werden aangeleverd bij de aanvragen voor
omgevingsvergunningen voor een mtb-route. We constateerden dat de formulering
van de vergunningaanvraag door de initiatiefnemer veelal zodanig cryptisch was
dat inwoners niet een juist beeld kregen van de aangevraagde vergunning.
Wat de ecologische onderzoeken betreft waren er ook in 2024 veel
tekortkomingen. Hierover voerden we overleg met de betreffende gemeenten en de Omgevingsdienst.
Volgens meerdere aanvragen die op grond van die natuuronderzoeken buiten
behandeling werden gesteld en de eerst geweigerde vergunningen, deelden
gemeenten de bevindingen van de BSA.
·
We
constateren bij meerdere Achterhoekse gemeenten toegenomen bewustzijn van de
recreatiedruk en de gevolgen voor de natuur zoals de mtb-routenetwerken in GNN
gebieden. De economische en politieke druk voor alsmaar meer mtb-routes blijft
echter groot. We constateren bij de provincie Gelderland grote politieke
ambities wat betreft recreatie in de Achterhoek. Het ontbreekt echter nog
steeds aan een gedegen onderzoek naar effecten daarvan op natuur en landschap
op gebiedsniveau. Na bestudering van veel omgevingsplannen (voorheen
bestemmingsplannen) kunnen we vaststellen dat zowel de provinciale
omgevingsvergunning van Gelderland als de gemeentelijke omgevingsplannen niet
zijn toegerust om natuur adequaat te beschermen nu de recreatiedruk zo sterk is
toegenomen en nog steeds toeneemt.
·
Het
project “Van wie is de natuur” hopen we in de loop van 2025 te kunnen
afronden. De eindevaluatie zal in het jaarverslag van 2025 worden opgenomen.
Bescherming
van bomen en houtopstanden
· Ook in 2024 bleven we contact houden
met gemeenten en de Provincie. In een aantal gemeenten structureel en soms incidenteel.
· De BSA heeft bezwaar gemaakt tegen
het voorontwerp bestemmingsplan Steengroeve Museum in Winterswijk. Het
bezwaar richt zich tegen de kap van bomen. De kap is ook in strijd met de
toelichting op het plan waarin staat dat "bestaande houtwallen worden
behouden en versterkt".
· Van de gemeente Winterswijk is
weer de jaarlijkse overzichtslijst ontvangen met te kappen laanbomen en de
beoogde herplant (aantal en locatie). Nader overleg hierover heeft plaatsgevonden.
· De BSA heeft deelgenomen aan overleg over een nieuwe Bomenverordening voor de gemeente Aalten en heeft daarover adviezen uitgebracht o.a. over herplant, bescherming van bomen met een vergunningplicht voor bomen buiten de bebouwde kom grens.
· In Oost-Gelre was de BSA
betrokken bij lokale initiatieven tot het behoud van bomen. Zo is in de
gemeente Oost-Gelre een actieve Bomenwacht: een samenwerkingsverband tussen de
gemeente en een groep enthousiaste vrijwilligers.
· Samen met LochemGroen! behaalden we
succes met het behoud van 4 karakteristieke leilindes op de Markt, die vanwege
het nieuwe herinrichtingplan voor het stadscentrum zouden moeten verdwijnen,
maar waarvan de noodzaak geheel ontbrak. In goed overleg kwam de gemeente Lochem
terug op deze plannen.
· In de gemeente Berkelland
monitort de BSA de gevolgen van het afzwakken van de Bomenverordening in 2023
(verminderen herplant voor dode bomen, verhogen van diameter voor
kapvergunningvrije bomen en een meldplicht i.p.v. een omgevingsvergunning voor
dode bomen).
· Vrijwilligers van de BSA volgden in
verschillende gemeenten de aanvragen voor een kapvergunning
(omgevingsvergunning) bij www.bekendmakingen.nl
Daar waar nodig werden documenten opgevraagd en werd in overleg getreden met
het bevoegd gezag.
· Met de gemeente Doetinchem
waren we in overleg over ca. 300 bomen waarvoor een omgevingsvergunning is
verleend (kapvergunning). De bomen waren in boomveiligheidsonderzoeken als niet
vitaal geoormerkt, veelal door wisselende klimatologische omstandigheden. Er
waren meer dan gemiddeld boomziekten. Er is in 2024 in aantal meer aangeplant
dan gekapt maar wat groen volume betreft is er sprake van een zeer groot
verlies. Ook de nazorg van herplant is aan de orde gesteld evenals de
boombescherming door aannemers bij werkzaamheden. Veelal leidt bespreking hier tot
een oplossing.
· Met de gemeente Doetinchem werd
meerdere keren gesproken over verstoring van rust in de bossen en beschermde natuurgebieden
door recreatie. De aanvraag voor een omgevingsvergunning voor nieuwe mountainbike
routes en de daaraan ten grondslag gelegde (kwalitatief onvoldoende)
natuuronderzoeken voor flora en fauna en bodem zijn meerdere keren aan de orde
gesteld door de BSA.
· We maakten in 2024 gebruik van het
inspreekrecht in de raadsvergaderingen van enkele Achterhoekse gemeenten.
Participatie
natuurbeheer activiteiten
·
De
plaatselijke vertegenwoordiging van de BSA in Berkelland nam deel aan de
actie “Meer bomen nu”. Een actie van Urgenda waarbij zaailingen die
anders in het kader van natuurbeheer in de versnipperaar zouden belanden,
werden verplaatst naar locaties waar de bomen gewenst zijn. In dit geval in
gemeentelijke bermen.
·
De
plaatselijke vertegenwoordiging van Berkelland werkte mee aan een
natuurbeheerproject van Stichting Landschapsbeheer Gelderland in natuurgebied “Het
Needse Achterveld”.
Versterken
biodiversiteit
· Het gaat niet goed met de
biodiversiteit op het platteland. In de gemeentelijke bermen liggen kansen. Met
ecologisch bermbeheer kan de biodiversiteit versterkt worden. Wat wegen zijn
voor mensen zijn de bermen voor flora en fauna. Ecologisch bermbeheer is, mits
goed uitgevoerd een welkom voor verloren gegane flora en fauna. Agrarisch
gebruik van bermen belemmeren herstel van de biodiversiteit. Datzelfde geldt
voor het structureel maaien van bermen met een zitmaaier. Hierdoor ontstaan de
zogeheten “gazonbermen” zonder ecologische waarde. We dienden enkele keren een
handhavingsverzoek in bij aantoonbaar niet-legaal agrarisch grondgebruik. We
constateerden grote verschillen bij de Achterhoekse gemeenten wat betreft het
al dan niet naleven van de wettelijke handhaafverplichting.
Gedragscode
soortenbescherming
· We deden ervaring op met de “Gedragscode
soortenbescherming (flora en fauna) van de Vereniging van Bos en Natuur
Eigenaren (VBNE)” zoals op 17 augustus 2022 door het ministerie van LVVN
vastgesteld en met de onduidelijkheden die hier onbedoeld in verweven waren.
Bovendien deelden we de opvatting van collega natuurorganisaties dat de
betreffende gedragscode niet toereikend was om de natuur voldoende te
beschermen. Een belangrijke opsteker in 2024 was dan ook het feit dat de door meerdere
collega- natuurbeschermingsorganisaties, zoals de Stichting Natuurbelang,
Stichting NatuurAlert Nederland, Stichting Natuurvolgend
Bosbeheer en de Vogelbeschermingswacht Noord-Veluwe aangespannen
rechtszaak m.b.t. de Gedragscode Soortenbescherming Bosbeheer werd gewonnen! In
december heeft de rechtbank Gelderland de bezwaarmakers in het gelijk gesteld
en het ministeriële goedkeuringsbesluit vernietigd. De rechtbank heeft gesteld
dat de gedragscode niet voldoet aan de in de Wet natuurbescherming (Wnb)
genoemde voorwaarden voor goedkeuring. Daarnaast werden door de rechtbank ook
de onduidelijkheden zoals door de BSA geconstateerd bevestigd. De minister had
de gedragscode niet mogen goedkeuren.
Participatie
onderzoek
· In 2024 werden de onderzoeksresultaten
van het onderzoek van LVVN over de bescherming van houtopstanden buiten de
bebouwde grens groter dan 10 are en meer dan 20 bomen op een rij bekend. De BSA
was een initiator van dit onderzoek en heeft in het onderzoek geparticipeerd.
De uitkomsten lijken een “compromis” tussen een scala aan standpunten hetgeen
heeft geleid tot weinig stellingname in het onderzoeksrapport. Het resultaat is
goed bruikbaar als kennisdocument over wettelijke bepalingen maar draagt o.i.
niet wezenlijk bij aan een oplossing voor geconstateerde problematiek. Overleg hierover met het ministerie van LVVN
is nog gaande.
Bomenprijs
BSA
· Onze jaarlijkse Bomenprijs, voor het volgens
de BSA Groenste project van 2024, ging deze keer naar het Lindenarboretum in
Winterswijk. De prijs houdt in: een boom naar keuze voor een waarde van €
125,-. Niet verrassend is dat men koos
voor een bijzondere Lindesoort! https://bomenachterhoek.blogspot.com/2025/03/de-prijs-voor-het-groenste-project-in.html
Adviesrol naar
inwoners
·
De BSA werd in
2024 regelmatig door inwoners van de Achterhoek benaderd met vragen over wet-
en regelgeving betreffende het kappen van bomen, over vitaliteit van bomen,
over de bescherming van aanwezige flora- en fauna en over singels en houtwallen
gemeentelijke bermen en waar natuurlijke beplanting verdween. Met het vervallen van de “aanhaakverplichting”,
waardoor alle benodigde vergunningen voor projecten en plannen afzonderlijk
kunnen worden aangevraagd bij of de provincie of de gemeente of het regionale
Waterschap, zijn inwoners met het in werking treden van de Omgevingswet per 1
januari 2024 wat betreft de natuurbescherming in een waar doolhof beland.
Gezien de politieke achtergrond van Twitter (nu X) zijn wij onlangs begonnen met het geleidelijk overgaan op BlueSky als sociaal mediaplatform. Echter, omdat veel overheden en een aantal voor ons relevante organisaties (nog) niet zijn overgestapt, maken wij in voorkomende gevallen nog wel gebruik van X, waar wij nog 2463 volgers hebben. De volgers op BlueSky groeien gestaag: inmiddels 180.
Het Bomenkapmeldpunt is in 2017 door de BSA het leven geroepen om een indruk te krijgen hoeveel er gekapt wordt in ons land. Aanleiding voor dit meldpunt was de onduidelijkheid bij de Provincie Gelderland op het aantal gekapte bomen onder de Wet natuurbescherming. Hoewel met de vele meldingen geen exacte aantallen konden worden samengesteld gaf dit Meldpunt wel een indicatie dat nogal wat gemeenten en provincies nog niet voldoende doordrongen zijn van de grote noodzaak van bomenbehoud o.a. inzake het klimaat en biodiversiteit. In 2024 had de website 146.200 pagina bezoek weergaven. Het Meldpunt is dus nog steeds actueel!
Tot slot
Ondanks het feit dat wij ervaren dat bij het publiek de bewustwording m.b.t. het belang van bomen en natuur in z’n algemeenheid toeneemt, blijft het toch moeilijk voldoende gemotiveerde mensen te vinden die zich willen en kunnen inzetten voor ons doel: namelijk het bevorderen van zorg en aandacht en het in stand houden en verbeteren van de groene leefomgeving in de Achterhoek en de karakteristieke groene structuren van het landschap en de daarbij behorende biodiversiteit en ecosystemen. En dat is hard juist nodig, vooral gezien het feit dat de Wet Natuurbescherming geleidelijk steeds meer wordt uitgekleed.
Financieel overzicht 2024:
Inkomsten:
|
Saldo 01-01-2024 |
4.367,12 |
|
Donaties |
972,50 |
|
Voorschot Dinamofonds voor project: “Van Wie is de Natuur” |
8.340,00 |
|
Identificatie |
0,01 |
|
|
€ 13.679,63 |
Uitgaven:
|
Bankkosten |
156,97 |
|
Contributies |
50,00 |
|
Paskosten |
20,00 |
|
Advocaatkosten project: “Van Wie is de
Natuur”. Betaald uit voorschot Dinamo Fonds |
3.493,88 |
|
Secretariaatskosten |
63,03 |
|
Domeinregistratie |
21,72 |
|
|
€ 3.805,60 |
|
Saldo 31-12-2024 |
9.874,03 |
|
|
€ 13.679,63 |
